Ayhali sırasındaki ağrılı kramplara dismenore denir. Birçoğu erkek bu olayı bir bahane olarak sayar, oysa vaziyet hiç de öyle değildir. Ayhali zamanındaki ve özellikle başlangıc aşamasında kramplar o denli şiddetli olabilir ki kadın elinde termofor, terler içinde ve bazen hemen hemen şoka uğramış durumda, yatağa takılıp kalır. Genel bir kırgınlık, halsizlik, bacaklarda kesiklik olur; kadına içinden bir şeyler gidiyormuş gibi gelir. Bela, musibet terimlerinin artık modası geçmişse de, bu durum bazen böyle görülür.
Krampların bu kadar şiddetli olabilmelerini bir nedeni bulunmalıdır. Ay hallerinde rahimde doğumdaki gibi ve bazen ondan da şiddetli kramplar olur. Bununla birlikte şiddetli sancıların yalnızca nedeni bu kasılmalar değildir. Serviksin aybaşı sırasında genişleyip açılması, bu ağrıyı doğurur. Serviks sinir açısından son derece zengin ve duyarlıdır. Bir kan pıhtısının kaybolması için serviksin her açılışında çok şiddetli sancı olur. Pıhtıların geçişinden önce kramplarda ki artışlar, doğumdaki gibi sersemlik ve terlemeye neden olur.
Kramplar neden bazı kadınlarda daha çok olur bilinmez. Fakat bunun rahmin yapısıyla bir alakası bulunabilir. Kadınlarda rahim boyu daha uzun ve rahim ağzı daha da sıkıdır. Bu tip servikslerin açılması oldukça zor ve sancılı olur. Ağrılı krampları olan bazı kadınlarda serviks çok sıkı olup, ay halinde çok az kan sızıntısının geçmesine olanak verir. Adet artıkları bu defa karın boşluğuna ilerleyerek endometrioz denilen hastalığa neden olur.
Sancılı kramplarda rol oynayan başka bir etken de prostaglandin denilen bu hormonlardır.
Bu hormonlar doğumu ve düşük olmasını uyarır. Son bir incelemeye göre, aralık krampları olan kadınların adet kanlarında diğerlerine göre daha fazla prostaglandin hormonları bulunmuştur. Bu hormonlar şiddetli kramplara yol açtığından sancılı ayhalinin nedeni olabilirler.
Ay hali sırasındaki ağrılar ruhsal durumla ilgili olabilir. Bu adet krampları rahat kadınlara göre gergin olan kadınlarda daha şiddetli olur. Ağrıya dayanıklılık konusundaher kültürden kültüre olduğu gibi kişiden kişiye de farklılık vardır. Çinli , Japon gibi doğu kökenli kadınlar, batılılara göre daha dayanıklıdırlar. Doğum yaparken de ağrı kesici ilaçlara daha az ihtiyaç duyarlar.
Yahudi, Müslüman ve Katolik olan kadınlar protestanlara göre genellikle daha çok aybaşı sıkıntıları çekerler. Birçok psikolog, bunun doğrudan doğruya dini inançlara bağlı olduğu düşüncesindedir. Yahudi kadınları aybaşının kirlilik olduğu inancı ile büyütülmüşlerdir. Bunların daha Sofu olanları kanama bitiminde temastan önce mutlaka dinsel bir banyo yapıp temizlenirler. Buna benzer bir gelenekte Ortadoğu’daki Arap kadınlarında vardır. Dindar Arap kadınları ay hali sırasında banyo yapmazlar ama ay hali bitiminde dinsel bir banyo yaparlar.Evlilikten önce cinsel ilişki ve doğum kontrolüne karşı katı kuralları ve sağlık konusundaki titizliğiyle, katoliklik Katolik kadınların Ay başı hakkında ters bir görüş verme yönündedir.
Protestan kadınlarsa cinsiyet konularında kiliselerinin daha serbest görüşü olması nedeniyle ay hallerinde daha rahat olurlar ve daha az ağrı çekerler. Bazen şiddetli adet ağrılarında sabit bir patolojik neden bulunur pelvisteki enfeksiyonlarda, rahimdeki pompalamanın sonucu olarak enfeksiyon hızla yayıldığından son derece fazla ağrı olur. Ay hali kanının akmasına engelleyecek biçim rahimde yer alan fibroid tümörlerde de ağrılı adet kanaması olur.
Rahimde ileri derecede dönüklük olduğu durumlarda da sancılı Ay hali krampları olur. Ay hali 12 hafta gecikirse rahim içinde oluşan doku daha da gelişir, sonrasında hepsi birden daha çok bir atılma ve daha şiddetli ağrı ile çıkarılır.
Kadın yaşlandıkça kramplarda hafifler, hatta tümüyle kaybolurlar. Doğumun ardından serviks açılınca birçoklarında ağrı hiç olmaz veya az olur.
Bazen de bazı kadınlarda doğum sonrasında bile şiddetli ağrılar sürer. Bazen ay hali krampları o denli şiddetli olur ki kadınlar menopoza girmeyi yani adetten kesilmeyi iple çekerler.