Mevlana, 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Belh şehrinde doğmuştur. Babası bu şehrin ileri gelenlerinden birisi olup sağlığında ailesi ile birlikte çeşitli sebeplerden dolayı birçok beldeyi gezdikten sonra Konya’ya yerleşmiştir.
O yıllarda da Selçuklu Devleti en parlak devrini yaşıyordu ve Devletin hükümdarlığını Alâeddin Keykubâd yapıyordu. Mevlana’nın babası bu şehirde çeşitli dersler vermekteydi. Kendisinin müritleri ve talebeleri vardır. Ancak o, 1231 yılında vefat etti. Onun ölümünden sonra yerini oğlu Hz. Mevlana aldı.
Zaten Hz. Mevlana’da babasının dizinin dibinde gerçekten de büyük bir ilim ve din bilgini olmuştu. İplikçi Medresesi’nde vaazlar veriyordu. Vaazları kendisini dinlemeye gelenlerle dolup taşıyordu. Vaazları ile Müslümanlara birçok hizmetler veren Hz. Mevlana 17 Aralık 1273 yılında hakkın rahmetine kavuştu.
Edebiyatımızdaki Yeri
Mevlana her ne kadar eserlerini Türkçe ile yazmamış olsa da bizim edebiyatımız için son derece önemli bir yere sahiptir. Çünkü onun eserleri özellikle de Mesnevi’si sadece bizim edebiyatımız için değil, bütün dünya edebiyatı için çok mühim bir yere sahiptir.
Zaten bu sebeple onun Mesnevi’si dünyanın birçok diline çevrilmiş vaziyettedir. Mevlana’nın eserleri genellikle dini ve tasavvufi eserlerdir. Eserlerinde insanlara yaşadığımız dünyanın geçici bir dünya olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.
Mevlana, her fırsatta insanlara eserleri vasıtasıyla öğütler vermiştir. Onun bugün bilinen meşhur “Yedi Öğüdü” ise ülkemizde birçok mekânı süslemektedir.
“Mevlana” Eserleri
Mesnevî: Mevlana, bu eserini Hüsamettin Çelebi’ye yazdırtmıştır. Daha doğrusu Mevlana söylemiş, o da yazmıştır. Dili Farsçadır. 25618 beyitten oluşan bu eser, dini ve tasavvufi içeriğe sahip olan bir eserdir. İçerisinde insanlara öğüt veren dini hikâyeler mevuttur. Ayrıca eser 6 büyük ciltten oluşmaktadır.
Divan-ı Kebir: Mevlâna’nın çeşitli konularda söylemiş olduğu şiirlerin tamamı bu divanda yer almaktadır. Dîvân-ı Kebîr’in dili de Farsçadır; ancak içinde az sayıda Arapça, Türkçe ve Rumca şiir de yar almaktadır.
Mektubat: Mevlâna’nın başta Selçuklu Hükümdarları olmak üzere o zamanın ileri gelenlerine öğüt vermek için, kendisine sorulan ve cevabı istenilen dini ve ilmi konularda, açıklayıcı bilgiler vermek için yazmış olduğu 147 mektuplardan oluşur.
Fihi Mafih: Mevlana’nın çeşitli meclislerde yaptığı sohbetlerin toplanmasıyla oluşmuştur.
Mecâlis-i Seb’a: Mevlana’nın “Yedi Vaaz”ının birleştirilmesiyle oluşmuştur.