Bebeğin dişlerinin çıkması büyüdüğünün, geliştiğinin ifadesidir ve anne babaları mutlu eder. Fakat aynı durum bebeğin huzurunu kaçırır, iştahsız günlere neden olursa aileler için sıkıntı nedenidir. Her ne kadar ilk diş genelde 6. aydan, hatta bazen bir yaştan sonra çıksa da 2. aydan itibaren görülmesi mümkündür. Ender olarak bazen bebekler bir veya daha fazla diş ile doğabilir. Çok sallanıyorlarsa bunların çekilmesi gerekir, çünkü onları yutma olasılığı vardır veya emzirme esnasında sorun teşkil edebilir. Genelde ilk çıkan diş ön taraftandır. Diş, diş etine yaklaştıkça o bölgede kızarıklık, şişlik, hassasiyet görülebilir.
Hatta bazen dişin çıkacağı bölgede ufak sıvı ile dolu bir oluşum da gelişebilir. Bu kistik yapılar genelde zararsızdır ve özel bir girişime gerek yoktur. 20 adet süt dişinin tamamının çıkması genelde 3 yaşına doğru olur. Kalıcı dişler 6 yaş civarında çıkar.
Bazı dişler çıkarken diğerlerine kıyasla daha ağrılı olabilir. İlk çıkan diş, bazen en kötüsü olabilir. Bazen daha büyük azı dişleri de sorun çıkartabilir. Bir anda birden fazla dişin çıkması da mümkündür. Eğer diş çıkarma ağrı ve iştahsızlığa yol açıyorsa, bazen beslerken farklı bir biberon ucu veya ağızlı bardak kullanılması bebeğin daha rahat beslenmesine zemin sağlayabilir. Soğuk nesneler diş etindeki kızarıklık ve şişliği azaltabilir. Bu nedenle tecrübeli ebeveynler temiz, dondurulmuş bezleri kullanırlar.
Aynı zamanda su içeren dişlikler vardır ve buzdolabında soğutularak kullanılırlar. Bununla birlikte diş etlerine uzun süreli aşırı soğuk uygulama önerilmez. Bebeğin boğulmasına neden olabilecek herhangi bir şeyi ağzına götürmesine izin verilmemesi de üzerinde önemle durulması gereken bir noktadır.
Sıkıntı çeken bebeğin diş etine hafif basınç uygulanırsa bebekte bir rahatlama görülür. Bu nedenle anne babaların ellerini yıkadıktan sonra bir parmağını o bölgeye hafifçe bastırması veya bebeğin temiz bir bezi ısırmasına izin vermesi uygundur.
Birçok çocuk diş çıkarırken hiçbir sorun yaşamaz. Oysa bazıları önemli derecede sıkıntı çeker. Genelde diş çıkarma ile ilgili ağrı dalgalanma şeklinde gelir, gider ve başladıktan sonra birkaç dakika içinde geçer.
Ağrı Kesici Kullanımı;
Eczaneden alınabilecek bazı ilaçlar ağrı kesmek amacıyla doğrudan diş etlerinin üstüne sürülebilir. Diş etlerini belirli bir süre için uyuşturan maddeler içerirler. Kısa süreler için yardımcı olabilirler, ancak bazı çocuklar bunların tat veya yarattığı etkiyi beğenmeyebilirler. Bu ilaçların bebeğin boğazına değmemesini sağlamak önemlidir, çünkü o bölgenin uyuşması öğürme refleksini hafifletebilir ve yemeklerin akciğerlere kaçmasına neden olabilir.
Parasetamol veya ibuprofen içeren ilaçlar ağrının azaltılmasında faydalı olabilirler. Bunlar daha önce bahsedilen yöntemler denendikten sonra birkaç kez verilebilir. Diş çıkarırken çok ilaç kullanmamak daha uygundur, çünkü altta yatan başka bir hastalığın yarattığı ateşi düşürebileceğinden ebeveynleri ve doktoru o hastalıktan habersiz bırakabilir. Bebeklere aspirin içeren ilaçlar verilmemelidir.
Diş Çıkarma Belirtileri;
Bebeklerde diş çıkarmanın genel olarak genetik bir düzeni vardır. Anne ve babası erken diş çıkaran bebeklerin de dişleri erken çıkar. Bebekler diş çıkarmadan önce bazı belirtiler gösterirler. Yaşanan belirtilerin sırası ya da biçimi değişebilir, fakat genel olarak bütün bebeklerde aynı belirtilerle dişler çıkmaya başlar.
Salya akıtmak
Birçok bebek 2-3 aylıktan başlayarak salya akıtır. Bu durum bebekler için olağandır. Bazı bebeklerde az, bazılarında daha fazla görülebilir. Bebek diş çıkarmaya başladığında daha fazla salya akıtacaktır.
Ağrı
Bebeğin çıkan dişi, diş etine basınç uyguladığı için diş etinde bazı iltihaplara neden olabilir. Bu iltihaplara bağlı olarak bebeklerde ağrılar oluşur. Bebeklerde en çok ağrıya sebep veren dişler azı dişleridir.
Huysuzluk
Ağrının artması ve çıkan dişin yüzeye daha yaklaşmasıyla birlikte huysuzluk görülebilir ve diş tam anlamıyla çıkıncaya kadar bu durum devam edebilir. Bebekler için zorlu ve sancılı bir dönemdir.
Yanak ve çene bölgesinde kızarıklık
Bebekler diş çıkarırken salya akıttıkları için birçoğunda salyaya bağlı olarak yanak ve çene bölgelerindeki deride kızarıklık ve çatlaklar oluşabilir.
Öksürük
Diş çıkarken salyanın fazlalığına göre bebeklerin boğaz bölgesinde salyanın birikmesinden ötürü tıkanmalar görülebilir. Bazı bebekler bu dönem içerisinde ilgiyi üzerine
çekmek isteyecekleri için öksürüğü devamlı hale getirebilirler.
Ateş
Diş çıkarırken ateş görülmesi bazı bebeklerde olabileceği gibi bazı bebeklerde olmayabilir. Ateş başka hastalıkların da başlangıcı ve belirtisi sayıldığı için yüksek ateşte bebek mutlaka bir hekime götürülmelidir.
Isırma
Bu durum hemen hemen birçok bebekte görülür. Dişlerin çıkmasına bağlı olarak dişlerde kaşınmalar olur. Bebek de rahatlamak amacıyla elline geçen her şeyi ısırabilir.
İshal
Bebekler diş çıkarırken daha fazla tükürük ürettikleri için bağırsaklar hızlı çalışabilir. Fakat ateş gibi ishal de diş çıkarmadan kaynaklanan bir durum olmayabilir. Bebeğin eğer bir günden fazla süren bir ishali varsa mutlaka bir hekime götürülmelidir.
İştahsızlık
Bebekler verilen katı gıdaları bu dönemde reddedebilirler. Bu olağandır.
Diş Çıkarma Sırası;
Sağlıklı bebeklerin dişleri ortalama 6-7 aylıkken çıkmaya başlar. Diş çıkartma 3-4 aylıkken de çıkabildiği gibi, 12-16 ayı da bulabilir. Bu kalıtım ile anne ve babadan geçebilen bir özelliktir. Dişlerin tamamlanması genellikle 27-29 aya kadar sürer.
Diş çıkarma belirtileri ve şiddeti bebekten bebeğe değişmekle birlikte diş çıkartırken; ishal, ateş, huzursuzluk, uykusuzluk, ağızda tükürük üretiminin artması, kulaklarını çekiştirme, beslenmeyi istememe, kilo alımının yavaşlaması görülebilir. Diş çıkartma belirtileri yukarıda sayılanların bir veya birkaçı ile birlikte diş etlerinde kabarma-şişme ve sonrasında dişin uç vererek görünmesidir.
Ön santral dişler: 6-10. ay
Lateral (yan diş): 9-12. ay
Kanin (köpek dişi): 15-21. ay
Birinci azılar: 13-18. ay
İkinci azılar: 24-33. ay
Bebeği Rahatlatmak İçin;
Bebeğin yüzünde oluşan kızarıklıklara nemlendirici kremler uygulanabilir.
Soğuk gıdalar verilebilir. Meyve püreleri çocuk için daha iştah açıcı gelebilir.
Daha fazla su ve sulu içecekler vererek ishal olduğunda kaybettiği suyu tekrar bünyesine kazandırabilirsiniz.
Diş etinde oluşan ağrıları dindirmek adına soğuk ve sert meyveler verebilir.
Dişlerini kaşımaları için piyasada satılan kaşıyıcılardan alabilirsiniz. Bunları buzdolabında bekleterek verirseniz, bebek diş etlerinde daha çok rahatlama hissedecektir.
Anne sütü, ağız içi ve diş eti dokusu üzerinde tedavi edici etkiye sahiptir. Memeden emerken biberona göre 60 kat fazla enerji harcayan bebeğin çene kasları daha kuvvetli olur. Düzgün gelişen bir çenede çıkan dişler daha düzgün ve sağlıklı olur.
Bebeklerin ilk dişleri ağızda göründüğünde temizleme işlemi başlamalıdır. Sabah kahvaltısı sonrası ve gece yatmadan önce, dişleri (en azından çiğneme yüzeylerini) temiz bir tülbent ya da gazlı bezi ıslatarak silmek, temizlemek yerinde olur.
Diş çıkarmak normaldir. Bu nedenle bundan doğabilecek sorunlara geniş bir bakış açısıyla yaklaşılması gerekir. Çoğu bebek ve çocuklarda eninde sonunda 20 süt dişi çıkmakta bu dişler düştükten sonra da yerine 32 kalıcı diş gelmektedir, anne babaların bu süreç boyunca duyarlı ve dikkatli olmaları yeterlidir.