İnanması zor, ama gerçek! Domatesin de yan etkileri vardır ve bazıları ciddi olabilir. Domates günlük diyetimizin ayrılmaz bir parçası olsa da, onun yan etkilerini bilmek önemlidir. Bilimsel olarak Solanum lycopersicum denilen domates, Solanaceae ailesine aittir. Domatesler Orta ve Güney Amerika’da ortaya çıkmıştır. Meksika’da kullanıldı ve sonunda tüm dünyaya yayıldı. Bugün, domates çeşitli şekillerde tüketilmektedir.
Domates Sizin İçin Kötü Olabilir Mi?
Genellikle tüketim için güvenli olsa da, bazı insanlarda komplikasyonlara neden olabilir. Domateslerin neden olabileceği sorunlardan bazıları asit reflüsü, intolerans etkileri ve kas ağrılarıdır. Domates bitkisinin yaprağı bile güvenilmez olabilir. Büyük miktarlarda alındığında kusmaya, baş dönmesine, baş ağrısına ve ciddi vakalarda ölüme neden olabilir. Domatesin bu karanlık tarafına katkıda bulunan bir diğer önemli faktör de, şaşırtıcı bir şekilde, faydalarından da sorumlu olan likopendir.
Domateste Likopen
Likopen çoğu durumda güvenlidir. Ancak likopen takviyeleri hamilelik sırasında güvenli olmayabilir. Likopen ayrıca prostat kanserinin semptomlarını da şiddetlendirebilir. Likopen mide ülseri ve diğer mide rahatsızlığı olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır. Ve ayrıca düşük tansiyona da neden olabilir. Kan basıncını düşüren ilaçlar kullanan kişiler likopenden uzak durmalıdır.
Likopen ayrıca kanama riskini artırabilir ve kanama bozukluğu olan kişiler tarafından tüketilmemelidir. Likopen alımına bağlı diğer yan etkiler göğüs ağrısı, deri altında yağ birikimi, hazımsızlık ve sıcak basmasıdır. Likopenin belirli kanser kemoterapi ajanları ile etkileştiği bulunmuştur. Bu nedenle, kanser tedavisi gören bireyler dikkatli olmalıdır.
Asit Reflüsü ve Mide Ekşimesi
Domates oldukça asidiktir, bu da mide yanmasına neden olmasını sağlar. Domates malik ve sitrik asitle doludur ve midenin aşırı mide asidi üretmesini sağlayabilir. Asidin hacmi arttığında, özofagustan yukarı çıkarak semptomlara ve yanmalara neden olur. Aslında, domatesi pişirmek bile çok yardımcı olmayabilir. Domates ve domates sosu da reflüyü tetikleyebilen yiyeceklerdendir.
Domates ayrıca, GÖRH (gastroözofageal reflü hastalığı) belirtilerini de kötüleştirebilir. Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi’ne göre, asit reflü semptomlarını önlemek için domates gibi asidik gıdalardan kaçınmak en iyisidir.
Alerjiler ve Enfeksiyonlar
Domates alerjisi belirtileri, genellikle meyve tüketildikten hemen sonra ortaya çıkar. Bunlar arasında deri döküntüleri, egzama, öksürme, hapşırma, boğazda kaşıntı hissi ve yüz, ağız ve dilin şişmesi bulunur.
Polonya’da yapılan bir araştırmaya göre, domatesler belirli alerjik reaksiyonlara neden olabilen histamin adı verilen bir bileşik içerir. Domates aynı zamanda alerjik kontakt dermatite de sebep olabilir ve cildiniz ile temas ettikten sonra şiddetli kaşınmaya ve şişmeye neden olur. Dudakta kaşınmaya yol açabilir. Domatesin neden olduğu diğer bir alerjik reaksiyon, kaşların ve göz kapaklarının etrafında kırmızılık oluşmasıdır.
Böbrek Problemleri
ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Departmanı tarafından yayınlanan bir rapora göre, ilerlemiş kronik böbrek hastalığı olan bireylerin potasyum alımını sınırlamaları gerekir ve domates potasyum bakımından zengindir.
Böbrek hastalığının nedenlerinden biri olan yüksek potasyum düzeyleri, domates veya domates soslarından kaçınarak dengelenebilir. Domates sosu oksalat bakımından yüksektir, bu da böbrek hastalığı olan kişilerde tüketilmemesi gerektiğini doğrular niteliktedir.
İrritabl Bağırsak Sendromu
Tahriş edici kabuk ve tohumlar içeren domates, irritabl bağırsak sendromunun bir nedeni olabilir. Zaten irritabl bağırsak sendromunuz varsa domates şişkinliği de tetikleyebilir. Ayrıca bağırsak sorunlarına neden olabilen en yaygın gıda alerjenlerinden biridir.
İshal
Domates intoleransı olan kişilerde ortaya çıkabilir. Longwood Üniversitesi tarafından yayınlanan bir rapora göre, domates yağlı ve asidiktir ve ishal sırasında kaçınılmalıdır. Minnesota Üniversitesi’nin başka bir raporuna göre, domates ishale neden olan salmonella adı verilen bir organizmanın kaynağı olabilir.
Aşırı Sodyum
Çoğu sos yüksek sodyum içeriğine sahip olduğundan, domates sosunun da yüksek sodyum içerdiğini düşünmek yanlış olmaz. Domates çorbası bile çok fazla sodyum içerebilir. Sadece bir fincan çorba 700 ila 1.260 mg sodyum içerebilir. Konserve domateslerin her yarım fincanı 220 mg sodyum içerebilir.
İdrar Sorunları
Domates gibi asitli gıdalar mesaneyi tahriş edebilir ve durum idrar tutamama ile sonuçlanabilir. Domates ayrıca mesane semptomlarına neden olabilir ve bazı durumlarda sistit (mesanede yanma hissi) meydana gelebilir.
Vücut Ağrıları
Vücuttaki bağışıklık sistemi domatesteki proteinlere tepki gösterdiğinde, histamin adı verilen bir bileşik dokulara salınır. Bu bileşik şişlik ve eklem ağrılarına neden olabilir. Domates ayrıca dokularda kalsiyumu oluşturan ve iltihaplanmaya neden olan solanin adı verilen bir alkaloid içerir. Domates, ürik asit seviyelerini artırabilir ve bu da gut oluşumuna yol açabilir. Ayrıca bazı insanlarda artrit koşullarını tetikleyerek ağrıya neden olabilir.
Solunum Sorunları
Domatese alerjisi olan kişiler nefes almakta zorlanabilirler. Domatesi küf gelişmesine yardımcı olmakla suçlayabiliriz. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’na göre küfler alerjilere ve solunum sorunlarına neden olabilir.
Migren
Domatesin migreni tetiklediği bilinmektedir. Uzmanlara göre, sadece bazı diyet değişiklikleri yaparak migrenlerin % 40’ını önleyebilirsiniz. İran’da yapılan bir araştırmaya göre, domates, migrene bağlı baş ağrısının güçlü bir tetikleyicisidir.
Akut Gastrointestinal Sorunlar
Domates oldukça asidik olduğundan, zaten asit reflüsü veya mide ekşimesi yaşıyorsanız, akut mide rahatsızlığına neden olabilir. Domates ayrıca midenin daha fazla asit üretmesini sağlayabilir, bu da akut gastrointestinal bozukluğa neden olabilir.
Bu yan etkiler bize, dikkatli olmamız gerektiğini ve fazla tüketmememizi söylüyor. Ama hepsi bu kadar değil, bu yönüyle herkesten daha dikkatli davranması gereken başkaları da var: Hamileler ve emziren anneler!
Hamile Ve Emziren Anneler
Ilımlı miktarlarda, domatesin gebe ve emziren kadınlar için güvenli olduğu bulunmuştur. Ancak, büyük miktarlarda tüketimi söz konusu olduğunda kanıt yetersizdir. Bu konuda içinizi rahatlatmanın en iyi yolu doktorunuza danışmaktır.
Bu bağlamda likopen hakkında yeterince kanıt yoktur. Bu nedenle, likopen takviyeleri almaktan kaçının. Domates ve özellikle domates sosu, güçlü bir tada sahiptir ve anne sütüne geçebilir. Bu bebeği rahatsız ve huzursuz edebilir.