Bazen bir kurgu eser öyle yaratıcı olur ki sadece yazılan kelimeler onu ifade etmeye yetmez ve bu yüzden yepyeni bir dil doğar. Kimilerinde yalnızca böyle bir dilin varlığına gönderme yapılır kimilerindeyse bambaşka bir dil sırf bu amaçla yaratılır. İşte bu ilginç dünyalar için yaratılmış ve beklendiğinden belki de daha fazla kullanılmış diller.
“Ben grok Spock”
Bilim-kurgu yazarı Robert Anson Heinlein’in 1961’de yazdığı roman ‘Yabancı Ülkedeki Yabancı’da Marslı diline gönderme yapılır. ‘Grok’ kelimesi birini ya da bir şeyi derin ifadesiyle anlamak manasına gelir ve bilim-kurgu fanatikleri ne zaman bir araya gelse bu kelime en az bir defa ortaya atılır.
Esperanto kolay ama yüksek öğrenimimi bu alanda görebilir miyim?
1887’de çıkan romanı Unua Libro’da Doktoro Esperanto adıyla yazan L.L. Zamenhof, ikinci bir evrensel dil olarak görülebilecek kolay ve esnek bir dil yaratmak istedi. Sonuç, öğrenilmesi için hiç çabaya gerek olmayanExperanto dili. Öyle ki çoğu insan bu dili kullanmayı tercih ediyor. San Marino’daki Akademio Internacia de la Sciencoj’nun öğretim dili Experanto.
Uzaylıca – Sıkıldıklarında Yazarlar Ne Yapar?
Çoğunlukla televizyon programında graffiti olarak görülen Futurama Uzaylıca, İngilizce’ye rahatlıkla çevrilebilen karmaşık bir dildir. Fanatikleri programda çıkan mesajları kendi dillerine çevirdiklerinde son derece komik sonuçlarla karşılaştıklarını iddia ediyor.
En Otomatik Portakal
1962’de çıkan korku ütopyası romanı Otomatik Portakal’da muhteşem yazar Anthony Burgess, Nadsat adı verilen argo tarzı bir dil kullanıyor. Dil, Slavca ve Rusça’nın bir karışımı gibi ancak arada tamamen yazarın hayal gücünün birer ürünü olan kelimeler de var. Arkadaş anlamına gelen droog veya tanrı anlamına gelen Bog kelimesi, etrafındakileri kızdırmaya çalışan üniversite öğrencileri tarafından sıklıkla kullanılmaktadır.
Simce – Arada Kalanlar
Simce, bilgisayar oyunu The Sims için ses oyuncuları tarafından geliştirilmiş bir dildir. Dialog kaydetmek için ayrıca para ve çaba harcamak, sonra da bunları diğer dillere çevirmeye uğraşmak istemeyen proje yöneticisi, aktörlerin karakterleri daha da iyi anlatmasını sağlayan kısmen üretilmiş doğaçlama bir şey kullanmaya karar verdi. Bugün yeni Sims oyunlarında şarkılar var ve hatta serinin dış kısmında dilin yazılı hâli bile bulunuyor. Sanatçılar yazılı hâlini kullanıyor ve şarkıcılar da zırvalamaya dayalı konuşmalarda performanslarını sergiliyor.
Myst Oyun Serileri
Rand ve Robyn Miller’ın yarattığı bilgisayar oyunu ve kitap serisi the Myst, D’ni adı verilen bir kültürü olan kurgusal bir dünya sunuyor. Oyun serisi boyunca kullanılan D’ni için nümerik sembollerden oluşan bir dizi yaratıldı.
1984’ün Newspeak’i Bugüne Uyum Sağlıyor
İngiliz yazar George Orwell’in 1984’üne yeniden ilgi duyulmaya başlanınca romanın dili Newspeak de yeniden konuşulmaya başladı. Orwell kitabında, özgür düşünce ve isyan kısıtlanınca dilin de küçüldüğünü göstermek isteyerek böyle bir dil oluşturdu. Hükümetin konuşmaları kontrol etmesindeki amaç, dildeki belirsizlikleri ve yaratıcılık kapasitesini ortadan kaldırmaktı. Yani ekler yoluyla kelimelere belli anlamlar yüklendiğinden olumsuz hiçbir şey söylenemiyordu. Örneğin aptal şeklindeki olumsuz bir kelime ‘zeki olmayan’ hâlini alıyordu. Kimi kelimeler de hem isim hem fiil hâle geliyordu. İnsanları dikkatlice dinlerseniz bugün dahi Newspeak’in konuşulduğunu duyabilirsiniz. Hem de gereğinden fazla.
Söylediklerinize Dikkat Edin
Lovecraft hayranları size gözleri ışıldayarak Aklo’dan bahsedebilir ancak bu kurgu dil aslında ilk olarak Arthur Machen tarafından kısa öyküsü ‘Beyaz İnsanlar’ için 1899’da yaratıldı. H.P. Lovecraft, pek çok çalışmasında, tıpkı Alan Moore’un hikâyesi ‘Bahçe’de yaptığı gibi bu dile göndermelerde bulundu. Aklo, bu çalışmalarda yalnızca kısa olarak kullanılıyor yani yabancı ve şeytanî dünyalara ait olması dışında hakkında fazla bir şey bilinmiyor.
Arda Dili – En Karmaşık Diller Bütünü
Fantastik romanları Hobbit, Yüzüklerin Efendisi ve Silmarillion için büyük usta JRR Tolkien tarafından yaratılmış olan diller, seriye dilsel bir derinlik katmak amacıyla hazırlanmış. Tolklang, Lambengolmor ve Elfling, Tolkien’ın dil çalışmalarıyla ilgilenenlerin katılabilecekleri mailing listelerinden yalnızca bazıları.
Klingon – Aşk Dili mi?
Kendilerini bu yola adamış Uzay Yolu fanatikleri, Klingon dilinin, orijinal serinin ilk olarak Tribblelar’la Sorun isimli bölümünde bahsedilen vahşi uzaylı türünün kaba dili olduğunu söyleyecektir. Uzay Yolu III, Spock’ın Aranışı’nda yönetmen ve aktör Leonard Nimoy, Klingonlar’ın kulağa gerçekçi gelen bir dil konuşması gerektiğini düşündü. Mark Okrand isimli bir dilbilimci yepyeni bir dil üretmesi için işe alındı. Bugün hâlâ Klingonca öğreten kitap ve CD’ler bulmak mümkün. Dizinin fanatikleri, tamamen bu dille yürütülen evlilik törenleri hazırlıyor.