İnsanlarda görülen kan grupları 4 ana guruptur; A, B,AB ve O grubu. Kan hücrelerinin üzerindeki antijenlere göre kan grupları belirlenmektedir. Antijenler kan hücre yüzeylerinde yer alan proteinler olup bağışıklık sisteminde cevaba yol açmaktadır. Rh faktörü kırmızı kan hücresinin (eritrosit) yüzeyinde yer alan bir protein tipidir.
Rh faktör bir çok insanda mevcut olup bu duruma Rh (+)-pozitif denilmektedir. Rh faktör taşımayan kişiler Rh (-) negatif’tirler.
Rh (-) yada (+) Olduğumu Nasıl Öğrenebilirim?
Gebelik öncesi dönemde veya erken gebelikte kan grubu tayini yapılarak kan uyuşmazlığı olup olmadığını öğrenmek mümkündür. Rh antijen yokluğu Rh ( – ) olarak adlandırılır. Eğer anne Rh (-) ve baba Rh (+) ise Rh uygunsuzluğu yani gebelikte kan uyuşmazlığı mevcuttur. Bu durumda anne karnındaki bebeğin Rh (+) ya da Rh (-) olması mümkündür. Problem bebeğin baba gibi Rh (+) olması , annenin Rh (-) olmasıdır. Bu koşulda tedbir alınmaz ise yani Rheogam (Anti D) adı verilen özel immunglobulin yapılmazsa sonraki gebeliklerde ciddi sorunlar oluşur.
Rh (-) Negatif Annede Bebek Rh (+) Pozitif İse Ne Meydana Gelir?
Kan uyuşmazlığı durumunda yani Rh uygunsuzluğunda ilk gebelikte sorun oluşmaz. Ancak Rh (-) negatif anne, Rh (+) pozitif bebeğe gebe ise ,bebeğin kanında küçük bir kısmın anne dolaşımına karışması anne vücudunda Rh (+) kana karşı antikor gelişimine sebep olur.
Bu koşulda anne duyarlılaşır ve sonraki gebelikte oluşan bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek zarar verirler, bebeğin kan hücreleri yıkılır , kansızlık (anemi) gelişir, hemolitik anemi meydana çıkar. Hemolitik anemi sonuçları ciddi hasarlar oluşturur. Beyin dokusu zarar görür, hatta anne karnında bebek ölümü görülür.
Doğum Dışında da Bebeğin Rh Uygunsuzluğundan Etkilenmesi Mümkün Mü?
Doğum dışında da Rh (-) annenin sensitize (duyarlı ) hale gelmesi ve az miktardaki Rh (+) bebek kanının gebeliğin herhangi bir döneminde anne kan dolaşımına geçmesiyle meydana gelebilir. Aşağıdaki durumlarda bu oluşabilir ve bebeğin kan gurubu bilinmeyeceği için doktorun önerisi ile koruyucu Rhogam (Anti-D) yapılmalıdır;
- Düşük
- Kürtaj
- Dış gebelik
- Amniosentez
- Koryon villus örneklemesi
- Kordosentez.
Kan Uyuşmazlığında Rheogam (anti–D ,Rh immunglobulin) Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalıdır?
Rh (-) anneye 28’inci gebelik haftasında gebeliğin kalan kısmında kanama ihtimaline karşı koruyucu Rheogam uygulanmalıdır.
Rh (-) anneden dünyaya Rh (+) bebek dünyaya geldiğinde doğumdan sonraki ilk 72 saatte antikor gelişimini önlemek amacıyla rheogam uygulanmalıdır.
Rh (-) anneden dünyaya gelen her Rh (+) bebekte rheogam’ın tekrar dozları gerekmektedir.(ilk 72 saatte)
Gebeliğin herhangi bir safhasında düşük ,kürtaj, dış gebelik, amniosentez, kordosentez sonrası 72 saatte rheogam yapılmalıdır.
Kan uyuşmazlığında Rh antikoru gelişip bebek etkilenirse ne yapılabilir mi?
Bu duruma immunize Rh denilir. Gebeliğin sağlıklı devam edebilmesi için perinatologlar tarafından anne karnında iken belli aralıklarla kan değişimi yapılması gerekmektedir. Bu koşulda reogamın tedavi edici etkisi yoktur.
Rh Uygunsuzluğu, kan uyuşmazlığı hakkında özetle;
Anne adayı Rh (+) ise babanın kan grubunun önemi yoktur. Uyuşmazlık olmaz.
Uyuşmazlığın tek şartı (anne ve baba kan grubu ne olursa olsun) Anne Rh ( -) , Baba Rh (+) olmalıdır.
Rh uyuşmazlığı olan anneye gebeliğin 28’inci haftasında ve doğumdan sonra bebek kan grubuna bakılarak (bebek Rh + olmalıdır) ilk 72 saat içinde Rheogam yapılmalıdır.
Düşük, kürtaj, amniosentez, kordosentez gibi müdahalelerden sonra uyuşmazlığı olan anneye 72 saat içinde Reogam yapılmalıdır.
Gebelik ve müdahaleler sonrası koruyucu rheogamlar düzenli şekilde yapıldığı sürece bebekleriniz risk altında DEĞİLDİR.