Gebelik Diyabeti Nedir? Neden Ortaya Çıkar?

Gebelikte diyabet (gebelikte şeker hastalığı) tüm gebelerin %5’ inde ortaya çıkar. Gebelik öncesi diyabeti olmayan gebede ,gebeliğin 24’ünci haftasından sonra gelişip doğum sonrası 6’ıncı haftada normale dönen şeker hastalığına gestasyonel diabet denir.

Gebelik Diyabeti Neden Ortaya Çıkar?

Gebelikte bebeğin gelişimini sağlamaya yönelik olarak glikoz metabolizmasında önemli değişiklikler meydana gelir. Plasentadan salgılanan HPL  adlı hormon gebelikte bebeğe yeterince glikoz gitmesini sağlamak amacıyla  insülinin kan şekeri düşürücü etkisini baskılar. Gebelikte doğal hiperglisemi eğilimi oluşur. Bu eğilimin normal dışı artışıyla 24 gebelik haftasından sonra gestasyonel diyabet görür.

Gebelik öncesi diyabeti (şeker hastalığı) olan kadınlarda gestasyonel diyabetli kadınlara göre doğumsal anomali görülme riski daha fazladır. Çünkü gestasyonel diyabet gebeliğin 6’ıncı ayından sonra görüldüğü için bebeğin vücut gelişimi tamamlanmıştır ve bebeğin büyümeye başladığı dönemdir.

Kontrolsüz ve tedavi edilmeyen diyabet bebek için risk taşımaktadır. İnsülinin plasental geçişi olmadığı için, kan glikoz düzeyi yükselir, bebeğin pankreası  glikoz düzeyini düşürmek için  fazladan insülin üretimi yapar. Bebek ihtiyacından fazla enerji ile karşılaştığı için  yağ olarak depolar. Bu durum makrosomi yada iri bebeğe yol açar. Bu bebekler ileriki yaşamlarında şişmanlığa ve tip 2 diyabet hastası olmaya adaydırlar.

Hangi Gebeler Diyabet Açısından Risk Altındadır?

• Daha önce ölü doğum yapmış, anomalili bebek doğurmuş, iri bebek doğurmuş (4000 gr’dan fazla) olan ve birden fazla düşük yapmış olan gebeler.
• Daha önceki gebelikte gebeliğe bağlı diyabet geçirmiş olan anne adayları.
• Gebelik öncesi kilosu normalden fazla olanlar,Polikistik overi olan kadınlar.
• 36 yaşının üzerinde olanlar.
• 1. derece akrabalarında diyabet olan anne adaylarında gestasyonel diyabet gelişme riski artar.

Gebelikte Diyabet Hastalığı Ne Gibi Bulgular Verir?

Mevcut gebeliğinde bebeği gebelik haftasına göre daha iri olan, gebelik esnasında fazla kilo alımı olan, nedensiz amnios sıvısı fazlalığı gelişen, bebeği beklenmedik şekilde ölen, idrarda glikoz çıkışı saptanan, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu  yada inatçı mantar hastalığı olan, çok yemek yeme, çok su içme, bol idrar yapma belirtileri olan gebelerde gestasyonel diyabet mevcut olabilir yada gebeliğin kalan kısmında gelişebilir.

Gebeliğe Bağlı Diyabetin Tanısı Nasıl Konur?

Gestasyonel diyabet tanısı konulan gebelerin yarısında risk faktörleri bulunmamaktadır. Bu nedenle tüm gebelere 24-28’inci gebelik haftalarında glikoz tarama testi (PPG)  yapılmalıdır.

PPG (post prandial glikoz )  testinde; açlık kan şekeri alındıktan sonra 1 bardak suda eritilen 50 gr glikoz içirilir. Tadı çok yoğun gelip bulantı yaparsa içine limon da sıkılır.

Şekerli suyu içtikten 1 saat sonra tokluk kan şekeri ölçümü yapılır. Açlık kan şekeri 90’dan küçük ve 1’inci saat kan şekeri 140’dan küçük olmalıdır. Değerlerden bir tanesinin yüksek olması diyabet tanısı koydurmaz sadece bizi şüphelendirir .Tanı şeker yükleme  testi yani OGTT ile konur.

PPG’de  bozukluk olan gebelerin sadece %20’sinde gestasyonel diyabet saptanır. PPG bir tarama testidir.

OGTT testi,gebelikte şeker hastalığı tanısını koymayı sağlayan oral glikoz tolerans testidir.12 saatlik açlık süresi sonunda açlık kan şekeri ve suda çözünmüş 100 gr glikozun içilmesinin ardından 1,2 ve 3 saat sonra damardan kan alınarak tokluk kan şekerinin ölçümü yapılır.

Bu 4 ölçümden 2 yada fazlasının yüksek çıkması durumunda gestasyonel diabet tanısı konulur. Ölçümlerden yalnız biri patolojik olan anne adayları takibe alınır,32. gebelik haftasında OGTT tekrarlanabilir.

Gestasyonel diyabet riski yüksek anne adaylarına tanı için PPG değil direk OGTT  yapılır.Test normal çıksa bile 32. gebelik haftasında tekrarlanır.

Gebelikte Diyabet Durumunda En Sık Hangi Sorunlar Görülür?

Gestasyonel diyabet (hamilelikte diyabet) tedavisinde tablet şeklindeki antidiyabetik ilaçların yeri yoktur. Diyet yada diyet+insülin tedavisi yapılmaktadır. Uygun protokol dahiliye uzmanı kontrolüyle seçilir. Özellikle insülin tedavisi gerektiren gebelerde istenmeyen durumların görülme riski yalnız diyetle kontrol edilen gestasyonel diyabet gebelere göre daha fazladır.

Anne;

Gestasyonel diyabette  Tip 1 diyabet + gebeliğe  göre şeker koması daha az görülür.

Kontrolsüz gestasyonel diyabette piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) ve vaginal mantar riski artar.

Diyet ile iyi kontrol altında olan gestasyonel diyabette preeklampsi riski normal gebelikle eşittir.

Bebek;

Gestasyonel diyabet 24. üncü gebelik haftasından sonra ortaya çıktığı ve bebeğin organ gelişimi tamamlanmış olduğu için anomali riskinde artış yoktur.

Kan şekerinin yüksek seyretmesi gebeliklerin tüm döneminde anne karnında bebeğin aniden ölme riskini arttırır.

Kan şekeri yüksekliği kontrol edilemediğinden  bebeğin normalden iri olması ve amnios sıvısında artma ortaya çıkar.

Kontrolsüz diyabette doğum öncesi ve doğum sırasında bebeğin sıkıntıya düşme ihtimali artar.

İri bebeğe bağlı normal doğum durabilir, bebeğin omuzu takılıp omuz siniri zarar görebilir, vakum takılabilir ve acil sezaryen gerekebilir.

Diyabetli Gebelerin Takibi Nasıl Yapılmalıdır?

Gestasyonel diyabetik gebenin  takibi normal gebelikten farklıdır. Gebelik muayeneleri daha sık aralıklarla  yapılır ve kontrollerde  kan şekeri ölçümü yapılarak takip edilir. Gerekli görüldüğünde  diyetin yanı sıra insülin tedavisi başlanır , doz ayarlanır. Anne adayı evinde  kan şekerini düzenli olarak kontrol etmelidir.

32’inci gebelik haftasında  haftada bir NST takibi başlanır. Ultrasonografi ile bebek  ve amnios sıvısı değerlendirilir. Gerekirse biofizik profil yapılır.

Anne adayı bebek hareketlerini yakından takip etmelidir ve hareket azalması şüphesinde  doktoruyla zaman kaybetmeden bağlantı kurmalıdır.

Doğum şekli ve zamanı konusunda normal gebelikteki gibi davranılır. Engelleyici bir durum yoksa  normal doğum yapabilir. Doğum sonrası insülin ihtiyacının azalacağı unutulmamalıdır ,ayarlama yapılmalıdır.

Gestasyonel diyabetli gebeye  doğum sonrası 6.ıncı haftada  75 gr glikoz ile OGTT tekrarlanır. Bu test normal çıksa da  annenin sonraki gebeliklerinde  yada ileriki hayatında şeker hastalığı çıkma riski fazladır. İlk gebeliklerinde gestasyonel diyabet olan annelerin ikinci gebeliklerinde tekrar gestasyonel diyabet olma olasılığı %60’dan fazladır ve bu kadınların ileriki yaşlarında tip II diyabet olma riskleri vardır.