Grip, “influenza” virüsünün solunum yoluyla insan vücuduna girmesiyle oluşan ve salgınlara yol açan bir enfeksiyon hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütü`nün verilerine göre, grip her yıl dünya nüfusunun yüzde 5`ini etkilemektedir. Ülkemizde genellikle hafife alınmaktadır ancak neden olabileceği komplikasyonlar sonrasında özellikle ileri yaştakiler, çocuklar, kronik hastalığı olanlar ve bağışıklık sistemi baskılanan kişilerde ölüme kadar varabilen ciddi sonuçlar doğurabiliyor.
Grip Belirtileri Nelerdir?
Grip belirtileri virüs vücuda girdikten 1-2 gün sonra görülmeye başlar ve bu belirtiler aniden, şiddetli olarak ortaya çıkar. İlk belirti genellikle aralıklarla gelen ürperme hissidir ve bunu yüksek ateş takip eder. Grip belirtileri ile ilginç bir not; grip virüsü bulaşan hastaların %30’nda hiçbir belirti görülmez. Yani dışarıdan tamamen sağlıklı görünen biri size grip virüsü bulaştırabilir.
Yüksek Ateş: Yüksek ateş gribin ilk belirtilerinden biridir. Ateş aniden 38-40 dereceye yükselebilir. Grip nedeniyle görülen yüksek ateş genellikle hastalık süresi boyunca devam eder ancak bazı kişilerde ateş ara ara düşüp sonra tekrar yükselebilir. Çocuk ve gençlerde yetişkinlere oranla daha yüksek olabilir. Ateş yüksek olduğunda gribin diğer belirtileri de şiddetlenir.
Kas Ağrıları: Sırt, kol ve bacak kasları başta olmak üzere vücut genelinde kas ağrıları yaşanır. Kas ağrıları genellikle şiddetlidir ve kişinin hareket etmesini zorlaştırabilir. Ayrıca grip virüsünün türüne göre ağrıların şiddeti artabilir. Bu tip ağrıları gözlerinizi hareket ettirdiğinizde de hissedebilirsiniz.
Halsizlik: Vücut enerjisinin çoğu virüsle mücadele için kullanıldığından hastalık süresi boyunca halsizlik yaşanabilir. Bu nedenle hastalığın aktif olduğu dönemde mümkün olduğunca dinlenmek hastalığın etki süresini kısaltacaktır. Halsizliğe ek olarak iştah azalabilir.
Öksürük: Kuru öksürük, burun akması, boğaz kuruması ve boğaz ağrısı gribin diğer belirtileridir ancak bu belirtiler grip olan her kişide görülmeyebilir. Bu belirtiler hastalığın ilk birkaç günü ortaya çıkmayabilir ancak yüksek ateş gibi ilk anda görülen belirtiler hafifledikçe öksürük ve boğaz ağrısı başlayabilir. Aslında bu belirtiler grip virüsünün yavaş yavaş vücudu terk ettiğinin habercisidir.
Grip yetişkinlerde genellikle mide ve bağırsakları etkilemez ve kusma, ishal gibi belirtilere yol açmaz. Bazen çocuklarda gribe bağlı kusma ve ishal görülebilir.
Grip Virüsü Türleri Nelerdir?
A, B ve C virüsleri olarak 3 farklı grip (influenza) virüsü bulunmaktadır. Başta Tip A virüsü olmak üzere A ve B virüsleri her yıl dünya genelinde yaşanan grip salgınından sorumlu olan virüslerdir. C virüsü ise A ve B virüslerine göre daha zayıftır ve yol açtığı hastalık hafif belirtilerle atlatılabilir. Bu 3 tür dışında farklı bir grip virüsü türü ortaya çıkması durumunda hastalık çok daha fazla insanı etkisi altına alabilir çünkü günümüzde kullanılan grip aşısı ve grip önleyici diğer ilaçlar bu 3 virüse özel olarak hazırlanmıştır.
Tip A Grip Virüsü: Tip A virüsü yaygın olarak insanlarda görülür ancak hayvanlara da bulunabilmektedir. A virüsünün en önemli özelliği her yıl değişmesi, kendini geliştirmesidir. Kuş gribi tip A grip virüsünün kendini değiştirerek kuşlara bulaşmasıyla oluşan ve yayılan bir alt türdür.
Tip B Grip Virüsü: A virüsünden farklı olarak sadece insanlarda bulunur. Tip A virüsüne göre daha hafif belirtilerle vücuttan atılabilir.
Tip C Grip Virüsü: B virüsü gibi sadece insanlarda bulunan Tip C virüsü A ve B virüslerine göre daha etkisizdir ve genellikle ağır belirtilere yol açmaz. C virüsü salgın olarak yayılmaz.
Gribe Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?
- Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalı
- Grip benzeri bir hastalık geçirildiğinde evde istirahat edilmeli.
- Hastayken hastalığı bulaştırmamak için mümkün olduğunca diğer insanlarla temas sınırlandırılmalı.
- Aksırma ve öksürme esnasında burun ve ağız kağıt mendil ile kapatılmalı ve kullanılan kağıt mendil çöp kutusuna atılmalı.
- Sabun ve su ile eller sık sık yıkanmalı.
- Bulaşma yollarından olan ağız, burun ve gözlere kirli ellerle temas edilmekten kaçınılmalı
- Yüzeyler sık sık temizlenmeli
- Risk gruplarına grip aşısı uygulanmalı. (İçerisinde bulunduğumuz hafta itibarıyla hala grip aşısı yapılması mümkün)
Kimler Daha Çok Risk Altındadır?
- Sağlık çalışanları.
- 65 yaş ve üzerindeki kişiler.
- Yaşlı bakım evi ve huzur evinde kalan kişiler.
- Astım dahil kronik akciğer ve kalp-damar hastalığı olanlar.
- Şeker hastaları.
- Kronik böbrek yetmezliği olanlar.
- Kan hastalığı olanlar.
- Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar.
- 6 ay- 18 yaş arasında olup uzun süreli aspirin kullananlar.
Grip Tedavisi
Grip tedavisinde, virüsün neden olduğu bulguları ortadan kaldırmaya yönelik tedavi uygulanır. Tedaviye belirtiler ortaya çıktıktan hemen sonra başlanması çok önemlidir. Böylece hastalığın süresi kısaltılır ve belirtiler şiddetlenmeden ortadan kaldırılır.
Kesin tedavisi yoktur. Hastalık, 1 hafta sonra geçmeye başlar. Bu zaman içinde, beslenmeye biraz daha fazla dikkat etmek gerekir. Grip hastalarının mutlaka dinlenmeleri gerekir. Bol sulu besinlerle beslenmek iyileşmeyi hızlandırır. Toplumda antibiyotik kullanımının gribi iyileştirdiği düşüncesi vardır. Bu çok yanlıştır çünkü antibiyotikler virüse etki etmezler. Ayrıca sıklıkla antibiyotik kullanmak, bakterilerin direnç kazanmasına neden olur.
Bunun dışında kendi sağlığınız ve toplum sağlığı için bazı şeylere dikkat etmeniz gerekir. Bulaşıcı bir hastalık olduğundan işinize birkaç gün ara vermeniz, öpüşmeden uzak durmanız gerekir. Sık sık elinizi sabunlayın ve başkalarının eşyalarıyla temas etmekten kaçının. Mecbur kalmadıkça, toplum içinde kalabalık yerlerde bulunmamaya özen göstermelisiniz.
Gripten Korunma Yolları Nelerdir?
Risk grubundaki çocuklara grip aşısını yaptıralım. Amerikan Pediatri Akademisi 6 aydan büyük tüm çocukların ama özellikle de astım, şeker, nörolojik hastalığı, bağışıklık sistemi bozukluğu olan yani ciddi grip geçirme riski olan kişilerin ve bunların yakın çevresinin aşılanmasını önermekte. Bunun yanında sağlık personeli ve 6 aydan küçük çocukların yakın çevresi, tüm hamile ve hamilelik planlayan, emziren kadınları da aşılanması gereken grup olarak belirtmekte.
Ülkemiz Sağlık Bakanlığı önerileri de benzer yönde. Grip aşısı yaptırırken her tıbbi girişimin/ilacın ciddi yan etkileri olabileceğini aklınızda tutarak, doktorunuzla konuşarak ve çocuğunuzun gerçeklerini göz önüne alarak,risk/fayda analizi yaptıktan sonra karar verin.
Gripten korunmanın yolları arasından en önemlisi el hijyenine dikkat etmektir. Çocuklara en az 20 saniye sabun ve su ile ellerini yıkaması gerektiği öğretin ve gün içinde sıkça yıkamasını sağlayın . Eğer okula/kreşe gidiyorsa el yıkama kurallarına okulda da uyulması gerektiğini öğretmenine hatırlatın.
Yaşanan ortamın nemi iyi ayarlanmalı. Kuru hava, solunum yollarında bulunan ve mikropları yakalama fonksiyonu olan, silia adı verilen tüycüklerin işlevini azaltır. Çocuğunuzun odasında kaloriferin/ sobanın üzerine su dolu kaplar koyabilirsiniz veya bu amaçla satılan ürünleri kullanabilirsiniz.
Kapalı, havasız ortamlarda hastalığın yayılımı daha kolay olacağından evi, odasını sık sık havalandırın, alışveriş merkezleri, toplu ve kapalı oyun ortamlarından bir süreliğine uzak durun.
Hasta olduğu bilinen veya öksürük, hapşırık gibi belirtileri olan kişilerle çocuğunuzun mümkün olduğunca temas etmemesini sağlayın.
Çocuğunuza öksürürken ve hapşırırken, ağzını ve burnunu elinin tersiyle veya bir kağıt mendil yardımıyla kapatmasını öğretin. Ve öksürük-hapşırık sonrasında ellerini yıkamasını hatırlatın.
Ellerin göz, yüz, ağız ve buruna temasını önlemeye çalışın. Grip vücudumuza yüz, göz, ağız ve burundan giriş yapar.
C vitamini, A vitamini, omega3, omega 6, bağışıklık sisteminin sağlıklı işlev görmesini sağlar. Zengin bir C vitamini kaynağı olan kiviyi, omega 3 kaynağı olan ceviz, balık ve fındığı çocuğunuzun dietinden eksik etmeyin.
Demir, çinko ve D vitamini eksikliği gribe yakalanmayı kolaylaştırır. Çocuğunuzda demir, çinko ve D vitamini eksikliği olmadığından emin olun.
Çocuğunuzun uykusunu iyi almasına özen gösterin.
Emziren Anne Grip Olursa Ne Yapmalı?
- Emzirmeye devam etmeli. Bu şekilde grip antikorları bebeğe geçerek, bebeği gripten koruyabilir.
- Anne, emzirirken ağız ve burnu kapayacak maske takılmalı. Maske bulamıyorsa temiz bir tülbent yardımıyla ağız ve burnunu örtmeli.
- Bebeğini emzirmeye başlamadan önce ellerini 20 saniye su ve sabunla yıkamalı.
- Eğer mümkünse bol bol uyumalı ve bebekle emzirme dışında temastan kaçınmalı.
Grip Aşısı
Grip virüsünün, çok sık değişen bir yapıya sahip olduğunu söylemiştik. Bu yüzden yüzde yüz koruyucu bir aşı geliştirilememiştir. Ama yine de aşı olmak hastalığa yakalanmanızı engelleyebilir ya da daha az şiddette hastalığı geçirmenizi sağlar. Aşı, genelde sonbaharda uygulanmaya başlar.
Grip aşısı 6 aylık bebeğe uygulanabilir. Ayrıca hamile kadınlarda ilk üç aydan sonra yapılabilir. Bunların dışında bağışıklık sistemi zayıf olanlar, 60 yaş üzerindeki kişiler, hastane ortamında bulunan personeller, sağlık çalışanları, kronik bir hastalığı olanlar, insanlarla yakın temas içinde olan kişilerin aşı yaptırmaları gereklidir. Bu kişiler yüksek risk grubundadır.