Araştırma-inceleme ve roman türünde ederler vermiş olan Samiha Ayverdi, 1905 yılında İstanbul’ da doğmuş, hayatı boyunca çeşitli türlerde eserler vermiş düşünür ve yazarımızdır. 1938 senesinde ilk romanı Aşk Budur’ u çok sayıda inceleme, deneme, roman, şiir ve hatıra kitabı izledi. Bunların yanında hikaye, otobiyografi, seyahat türü eserler de kaleme almıştır. İlk romanının ardından yazıları dönemin ileri gelen mecmualarında yayımlanmış olan Semiha Ayverdi, 11 Mart 1993 tarihinde İstanbul’ da vefat etmiştir.
İbrahim Efendi Konağı 1964 yılı basımlı roman, insanı sosyal nitelikleri içinde tarihi bir dönemde ele almaktadır. Olaylar 19. Yüzyıl Osmanlı aile hayatını, ananesini yansıtması bakımından çağın tanıklığını yapmaktadır.
Giriş Bölümü
Romanın giriş bölümünde 80’ li yaşlarını sürmekte olan İbrahim Efendi ve ailesi ile tanışırız. Bu bölüm, dönemin İstanbul’ unda tipik bir zengin Osmanlı yaşayışını, gelenek ve göreneklerini de gözler önüne sermektedir.
İbrahim Efendi, yaşamı bolluk içinde geçmiş, zengin bir tiftik tüccarı oğludur. Maliye Meclisi’ nde reislik görevlerinde bulunmuştur ve emeklilik yıllarını kışın konakta yazın bir Boğaz köşkünde hayatını sürdürerek geçiren bir beydir. Yaşamını evli iki kızı, damatları, kardeşleri Hilmi Bey ve Baise Hanımla geçirmektedir. Konakta ziyafetler verilmekte, gösterişli bir Osmanlı hayatı yaşanmaktadır.
Fakat bu köşk ve konaklarda geçen görkemli hayat, kapalı kapılar ardında sorunlarla doludur. Kızlarından küçüğü Şükriye ve ablası Şekiye, kişilik olarak gelişmemiş, huysuz kadınlardır. Şükriye’ nin eşi Yusuf bey ile olan sorunlu evliliği Yusuf Bey’ in intiharı ile son bulur. Büyük kızı Şevkiye Hanım’ ın eşi Salih Bey ise gözü para hırsı bürümüş bir adamdır ve tek istediği bütün servetini İbrahim Bey’ in elinden almaktır.
Gelişme Bölümü
Böyle bir aile yapısı içinde olaylar, İbrahim Bey’in vefatı ile tırmanır. Zengin beyin ölümünün ardından büyük kız Şevkiye Hanım, konağı idare etmekte zorlanır. Bunun yanında asgasif ve huysuz tavırları ile etrafındakileri bıktırmaktadır. Üstelik eşi Salih Bey, İbrahim Efendi’ nin malına mülküne konamayacağını anlayınca onu terk etmiş, böylelikle yapayalnız kalmıştır.
Şevkiye Hanım’ ın kalan parayı beceriksizce yönetmesinden güç alan evin kahyası Zalim Bey, türlü oyunlarla servete konar. Şevkiye Hanım ile kardeşi Şükriye parayı geri almak için çabalarken ellerinde kalanı da bir avukata kaptırırlar. Babalarının mal mülkünden ikisine kala kala bir çatı katı kalmıştır. Ancak burada daha fazla kalamazlar.
Sonuç Bölümü
Romanın sonuç bölümünde Şükriye ve Şevkiye kardeşler, eşlerinin akrabaları tarafından Fatih’ te bir eve yerleştirilir ve bu evde sefalet içinde yaşamlarını yitirirler.