Kinoa Nedir ?
“Kinoa nedir” sorusuna verilecek en kısa yanıt “bir tahıl türüdür” olacaktır. Tahıl olarak kabul edilmesine karşın kinoa aslında aynı adlı bitkinin yemişlerinden elde edilmektedir. Dünya çapında gün geçtikçe popülerleşmesinin ana nedeni ise “besin değerinin” oldukça yüksek olmasıdır. Pirinç veya arpa gibi pişirilebilir. Ayrıca pişirme süresi, örneğin pilava göre oldukça kısadır (10-15 dakika).
Kinoa bitkisi 1-2 metreye kadar uzayan uzun ömürlü bir bitkidir. Bolivya ve Peru’da, And Dağlarının çorak yamaçlarında doğal olarak yetişen kinoa, tarihi kayıtlara göre bu bölgede M.Ö. 3000-5000 yılından beri yerliler tarafından yetiştirilmektedir.
Şili ve Peru’da bulunan antik mezarlarda bitkinin gıda olarak tüketildiğine dair arkeolojik keşifler yapılmıştır. İspanyol kaşiflerin kıtaya gelmesiyle birlikte kinoa Güney Amerika geneline, daha sonra da Avrupa kıtasına yayılmıştır.
Kinoa bitkisinin aşırı sıcak ve aşırı soğuğa karşı dayanıksız olması ve en uygun iklim koşullarının And Dağları eteklerinde bulunması, Peru ve Bolivya’nın dünyanın en büyük kinoa üreticileri olmasını sağlamaktadır.
Protein
Kinoa tohumları tam protein kategorisindedir. Yani vücudun ihtiyaç duyduğu tüm amino asitleri içerir. Tam protein içeren bitkiler oldukça nadirdir ve bu özelliği ile vejetaryenler arasında oldukça popülerdir. Kinoa, kolesterolü yüksek ve yağ içeren hayvansal protein kaynaklarına göre daha sağlıklı bir protein kaynağı olarak görülebilir.
Glüten
Kinoa glüten içermez. Bu nedenle Çölyak hastaları ve glütensiz diyet uygulayanlar için önerilir. Gütensiz ekmekler, çörekler hazırlayabilirsiniz. Kinoa gevrekleri yulaf gevreğine alternatif olarak tüketilebilir.
Kilo Kontrolü
Kalorisi çok düşük bir tahıl değildir ancak yine de son yıllarda düzenlenen diyet listelerinin pek çoğunda adının geçtiğini görebilirsiniz. Bunun başlıca nedeni kinoanın protein bakımından zengin olması ve yüksek oranda besin lifi içermesidir.
Protein sizi uzun süre tok tutarken besin lifi kan şekeri dalgalanmalarını önleyerek öğünler arasında yaşanabilecek mide kazıntısına engel olur. Ancak fazla kinoa yemek yüksek kalorisi nedeniyle kilo kaybetmenizi zorlaştırabileceği için kontrollü tüketmelisiniz.
Sindirim
Kinoa diğer tahıllardan yaklaşık 2 kat daha fazla besin lifi içerir. Beslenme uzmanları besin lifi bakımından yetersiz beslenmenin yarattığı en büyük sorun olan kabızlığa karşı kinoa öneriyor. Besin lifi aynı zamanda diyabet hastalarında kan şekerinin kontrolüne yardımcı oluyor. Kabızlığın tetiklediği bir diğer sorun olan hemoroide karşı daha fazla kiona tüketerek önlem alabilirsiniz.
Demir
Demir minerali bakımından zengin olan kinoa, demir eksikliği anemisi için uygulanan beslenme programlarına eklenebilir. Hücrelere taşınan oksijen miktarında önemli bir rolü olan demir minerali aynı zamanda beyin sağlığı ve zihin açıklığı içinde kritik role sahiptir.
Vücut sıcaklığının korunması ve vücudun enerji üretimi demirin metabolizmada kullanıldığı diğer alanlar arasında yer almaktadır.
Riboflavin
B2 (Ribofilavin) içeren kinoa beyin ve kas hücrelerinde enerji metabolizmasına katkıda bulunarak vücudun enerji üretimini destekler ve halsizliğe iyi gelir.
Migren
Kinoa’da yüksek miktarda bulunan magnezyum mineralinin damarları rahatlatan etkisi vardır ve bu özelliği ile kronik migrene karşı önerilen yiyecekler arasındadır. Magnezyum minerali aynı zamanda tip 2 diyabet hastalarında etkili bir kan şekeri kontrolü sağlar.
Antioksidan
Bir antioksidan olan manganez vücudun enerji üretimi sırasında oluşan hücre hasarına karşı koruma sağlar. Kinoa antioksidan etkisiyle, başta kırmızı kan hücreleri olmak üzere tüm hücreleri serbest radikallerin olumsuz etkilerine karşı korumaya yardımcı olur.
Kolesterol
Yapılan araştırmalar düzenli olarak kinoa yemenin total kolesterolü düşürürken HDL (iyi kolesterol) oranını koruduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca kinoada bulunan bazı bileşenler damarları iltihaplı hastalıklara karşı korumaktadır.
Kinoa Besin Değerleri: 100 gram pişmiş kinoa;
- 120 kalori
- 2 gram yağ
- 7 gram karbonhidrat
- 11 gram besin lifi
- 4.4 gram protein
- 5.0 IU A vitamini
- 0.6 mg E vitamini
- 0.1 mg tiamin
- 0.1 mg riboflavin
- 0.4 mg niasin
- 0.1 mg B6 vitamini
- 42.0 mcg folat
- 17.0 mg kalsiyum
- 1.5 mg demir
- 64.0 mg magnezyum
- 172 mg potasyum
- 7.0 mg sodyum
- 1.1 mg çinko
- 0.2 mg bakır
- 0.6 mg manganez
- 2.8 mcg selenyum
- 0 kolesterol içerir.
Pişmiş 100 gram kinoada su miktarı 71.6 gramdır. Yani 100 gram kinoa pişirildiğinde içerdiği su miktarı yaklaşık %77’dir. Pişmemiş 100 gram kinoa ise sadece 13.3 gram su içerir. Bu nedenle pişmemiş kinoanın kalori oranı çok daha yüksektir. 100 gram pişmiş kinoa 120 kaloriyken aynı miktarda pişmemiş kinoanın kalorisi 368’e kadar çıkmaktadır.
Aynı oranda içerdiği besin lifi, protein, vitamin ve mineral miktarı da artmaktadır ancak kinoayı diyet için tüketiyorsanız pişmiş olarak yemeniz daha faydalı olacaktır.
Öneri: Kionayı pişirmeden önce çekirdeği saran ve acı bir tadı olan kabukları iyice temizleyin. Bunun için kinoayı derin bir süzgece aldıktan sonra musluğun altına koyun ve soğuk suyu açıp avucunuzla çok fazla sıkmadan çekirdekleri ovalayın.
Kinoa Nasıl Tüketilir?
Kinoanın tadı ve kokusu pek baskın değildir, kendine özgü bir aroması vardır. Son derece hafif ve lezzetli olan kinoayı bulgurun ve pirincin kullanıldığı bütün yemeklerde kullanabilirsiniz. Pilav yapabilir, çorbalara koyabilirsiniz. Garnitür olarak yemeklere ekleyebilirsiniz. Haşladıktan sonra salatalara koyabilirsiniz. Sebze, et ve tavuk gibi yemeklere de yakışıyor.
Ekmek, kek ve kurabiyelerde, pilavlarda ve dolma içlerinde kullanabilirsiniz. Süt ile haşlayıp veya kavurup irice dövdükten sonra müslilere ekleyebilirsiniz, un haline getirip pasta, kek, kurabiye ve hamur işlerinde kullanabilirsiniz. Ayrıca kinoa tohumlarını çimlendirip bu filizleri salata ve soğuk yemeklerde kullanabilirsiniz.
Kinoa Nasıl Pişirilir?
Kinoayı yarım saat suda bekletin. Sonra kabuğundaki saponin maddesinin acı tadının yok olması için akan soğuk suyun altında tel süzgeçin içinde ovalayarak iyice yıkayın ve süzün. Eğer suda bekletecek zamanınız yoksa akan suda iyice yıkayın. 1 ölçü kinoa için 2 ölçü sıvı kullanılmalıdır. Su yerine tavuk veya et suyu da kullanabilirsiniz. Kaynamaya başlayınca tencerenin kapağını kapatıp ısısını azaltın. Kısık ateşte 12-15 dakika kadar pişirin. Daha sonra tencereyi ocaktan alıp 5 dakika dinlendirin. Pişen kinoa taneleri şeffaflaşır ve dışında belirgin beyaz spiral çizgiler oluşur.
Pek çok yemekte kullanılabilen kinoa iyi bir enerji kaynağı, yüksek kalite protein içeriyor ve de şişmanlatmıyor. İnka uygarlığından günümüze kadar gelen ve Türk insanının damak tadına uygun olan bu süper besinle henüz tanışmadıysanız bir an önce deneyin.