Milli mücadele dönemini konu alan eserleri ile edebiyatımızda önemli bir yeri bulunan yazarlarımızdandır. 1889 Kahire’ de dünyaya gelmiş, 13 Aralık 1974’te İstanbul’ da yaşamını yitirmiştir. Dönemin önemli mecmualarında yayımlanan eserleri ile edebiyat dünyasına genç yaşta giren yazar, hayatı boyunca roman, hikaye ve hatırat türünde olmak üzere çok sayıda eser verdi.
Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’ nun yayınlanan ilk romanlarındandır. 1922 yılında ilk baskısını yapan ve 16 bölümden oluşan eser, bir devrin sosyal yaşamının panoramasını kuşaklararası ilişkiler bağlamında ortaya koyarken özeleştiri de yapmaktadır.
Kiralık Konak Özeti
Kiralık konak romanında zaman, 2.Meşrutiyet’ in ardından Batılılaşma hareketlerinin yaşandığı bir döneme denk gelmektedir. Olaylar Naim Bey’ in babadan kalma konağında cereyan eder. Konağın sahibi Naim Bey, 2. Abdulhamit Dönemi’ nde memurluk yaptıktan sonra emekliye ayrılır. Yaşlı ve gelenekçi bir insandır, eşini kaybetmiş kızı, damadı ve torunları ile yaşamaktadır. Dönemin en önemli özelliklerinden batılılaşma karşıtıdır ve ısrarla kültürel değerlerini savunmaktadır. Onun damadı ve torunları ise kültürlerine yabancı, batı hayranı tipler olarak karşımıza çıkar. Naim Bey’ in kızı Sekine Hanım, eşi üzerinde etkisiz, silik bir karakterdir.
Naim Bey’ in torunu Seniha, batı hayranlığı içinde konakta günler düzenleyen bir kızdır. Yaşadığı geleneksel kalıplar içindeki hayat, onu bunaltmakta, yeni çıkışlar aramaktadır. Avrupa özentisine kapılmakta, bu sebeple de bocalamaktadır. Hareketleri ve karşı cins ile samimiyetleri dedesi Naim bey tarafından yargılanmaktadır. Seniha’ nın düzenlediği günlerin müdavimlerinden Faik Bey, para peşinde bir delikanlıdır. Zaman zaman konağa gelenler arasında bulunan Hakkı Celis ise Seniha’ ya tutkun, yakışıklı ve şair bir gençtir.
Romanda olaylar tırmanırken, Seniha ruhen yıkımın eşiğine gelir. Saplanıp kaldığı hayatı istememekte, gözü paradan başka bir şey görmemektedir. Avrupalıların lüks içindeki yaşamlarına özenmekte bu yüzden de düştüğü bunalım döneminden bir türlü kurtulamamakta adeta can çekişmektedir. Bu süreçte, kumar düşkünlüğü olan, kardeşi Cemil’ in arkadaşı, tam bir Avrupalı Faik Bey ile yakınlaşır.
Olaylar Seniha ile Faşik bey’ in samimiyetleri paralelinde ilerlerken, Seniha’ yı seven bir Anadolu çocuğu olan Hakkı Celis, bu durum sebebiyle acı çeker. Seniha, Faik Bey’ e kumar alışkanlığı sebebiyle para kaptırınca gerçeklerle yüzleşir ve Hakkı Celis’ e döner.
Kısa sürede Faik Bey, Seniha ve Hakkı Celis arasındaki üçgen, aile büyüklerini rahatsız eder. Bu süreçte Naim Efendi, büyük üzüntü çeker. Seniha ile kuşak çatışmaları tırmanır. Naim Efendi hastalanır ve kendisini konağın sorunlarından çeker. Seniha, bir tarahtan Hakkı Celisle yakınlaşmakta öbür yandan bütün bir hayatını konakta, geleneksel kalıplar içinde yaşayacağını düşündükçe içi içini yemektedir. En sonunda konağı terk ederek evden kaçar. Yurt dışında piyano dersleri alır. Bir süre sonra Faik Bey’ de onun yanına gider. Tüm bu olaylar karşısında Naim Efendi’ yi suçlayan baba Servet Bey de konağı terk eder. Naim Efendi yalnız kalır.
Naim Efendi zamanla hastalanarak yataklara düşer. Kardeşi Selma Hanım tarafından zaman zaman ziyaret edilmektedir. Selma Hanım, konağı kiraya vererek abisi Naim Efendi’ yi yanına almanın planlarını yapar. Ancak konağa bir türlü alıcı bulamamaktadırlar.
Seniha yurtdşından döner ancak çok değişmiştir. Babası Servet Bey’ in kiraladığı evde zengin erkeklerle eğlenmekte, babası Servet bey buna karşı çıkmamaktadır. Hakkı Celis’ in kavuşma hayalleri tamamen suya düşer. Romanın sonunda Servet Bey’ in verdiği lüks bir ziyafette Seniha’ nın Azmi adlı bir beyle nişanlandığı öğrenilirken, ziyafette bulunan ve daha yeni askerden dönmüş olan Hüsnü Bey, Hakkı Celis’ in cephedeyken can verdiğini anlatır.