Tam bir Akdeniz iklimi bitkisi olan lavanta, günümüzde çoğunlukla Güney Avrupa, Avustralya, Arap Yarımadası, Rusya, Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yetiştiriliyor. Lavanta, 60-100 santimetre yüksekliğe kadar uzayabilen çok dallı bir bitkidir. Neredeyse her evde parfüm, oda kokusu, çay, yağ halinde bulunan lavanta yüzyıllardır farklı toplumlarda analjezik, anti bakteriyel, anti fungal, antidepresan, kas spazmlarını giderici, gaz giderici, yatıştırıcı ve uyku bozukluklarını düzenleyici ve daha pek çok özelliği için kullanılan şifalı bir bitkidir. Hata lavanta özü; akne, sivilce, egzama gibi çok sayıda farklı cilt rahatsızlıklarının tedavisinde de tarih boyunca kullanılmıştır.
Hindistan ve Tibet’te psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan lavanta, eski Mısır’da ise mumyalama işleminde kullanılmıştır. Lavantanın o koklamaya doyamadığımız hoş aroması mor, mavi-mor renkli çiçeklerinin içinde bulunan yağdan geliyor. İşte lavanta kokulu ürünler de bu yapraklardan elde edilen öz ile hazırlanıyor. Lavanta; kozmetik ve tıp dünyasında çok farklı amaçlarla kullanılsa da, geleneksel olarak parfüm yapımında, bahçe bitkisi ve dekoratif amaçlı olarak kullanılan bir bitkidir. Bahçenize ektiğinizde, gün boyu güneş gören ortamda yıllarca mis gibi kokusunu yayacağından emin olabilirsiniz. Lavantanın faydalarından yararlanmak için lavantadan elde edilen yağı kullanabilir ya da lavanta çay demleyebilirsiniz.
Lavanta Çayı Nasıl Hazırlanır?
Bir demlikte 2 su bardağı su kaynatılır, ateş söndürüldükten sonra 1 tatlı kaşığı kurutulmuş lavanta kaynamış suyun içine atılır. Ardından bir kez karıştırıp demliğin kapağı kapatılır. Yaklaşık 10 dakika kadar demlenmesini bekledikten sonra, lavanta çayı hazırdır. Çayı tatlandırmak için lavanta çayına 1 çay kaşığı bal ve çeyrek limon suyu eklenebilir.
Endişe Ve Stresi Azaltır
Yaşam koşullarının zorluğu ve psikolojik savaşlar sebebiyle kendinizi endişeli ya da huzursuz hissettiğinizde, bir fincan lavanta çayı içmek sinirlerinizi yatıştırmaya yardımcı olur, kendinizi daha rahat hissetmenizi sağlar. Bilimsel çalışmalar, lavanta kokusunun ajitasyonu azaltabileceğini ortaya koymuştur. 2010 yılında yapılan bir araştırmada, lavanta yağının ve lavanta çayının sürekli endişe, yorgunluk, sinirlilik, gerginlik, titreme ve uyku sorunları gibi anksiyete bozukluklarının belirtilerini azalttığı tespit edilmiştir. Aynı bağlamda bazı uzmanlar da, lavantanın rahatlatıcı etkisinin endişe ve stres için kullanılan reçeteli ilaçların etkisine eşit olduğunu belirtmekteler. Bununla birlikte bu sorunlar için kullanılan ilaçların bazı yan etkileri bulunmasına rağmen, lavantanın yan etkisinin de olmaması da çok önemlidir.
Antidepresan Özelliktedir
Depresyon bir ruh sağlığı sorunudur ve depresyon için üretilen ilaçların pek çoğunun çok ciddi yan etkileri bulunmaktadır. Lavanta çayı ise depresyonu da hafifletir. 2003 yılı Şubat ayında yapılan bir çalışmada, katılımcıların bir bölümünün dört hafta boyunca sadece antidepresan ilaç, diğer bölümünün ise lavanta çayı içmeleri istenmiştir. 4 haftanın sonunda lavanta çayı içenlerin, ilaç kullananlara oranla daha az depresyon belirtisi yaşadığı belirlenmiştir. Düzenli olarak lavanta çayı tüketmek üzüntü, hayal kırıklığı, enerji ve uyku eksikliği gibi belirtileri olan depresyona iyi geliyor. Ancak depresyonun tedavisinde lavanta çayının rolünün daha iyi anlaşılabilmesi adına daha çok araştırma yapılması gerekiyor.
Hazımsızlığı Giderir
Lavanta çayı, bağırsakların daha iyi çalışmasını sağladığından rahatsız edici, sancılı ve can sıkıcı bağırsak gazını giderir. Uzmanlara göre lavanta hem sindirim toniği özelliği ile hem de acı tadıyla; gaz giderici bir bitki olarak kullanılmaktadır. Sindirim esnasında bağırsak kaslarında meydana gelen spazmlar hazımsızlık ve gaz sorununa sebep olmakta, lavanta çayı da bu spazmları önleyebilmektedir.
Uykusuzluğu Önler
İnsomnia, yani uykusuzluk günümüzün modern toplumunda yaşayan genç, yaşlı pek çok kişinin ortak problemidir. Kişi rahatlıkla uykuya dalamadığı, deliksiz uyuyamadığı için gündüzleri de hep yorgun ve halsiz hisseder. Bu sorun da genelde anksiyete, stres ve depresyon gibi sorunları beraberinde getirir. 2006 yılında yapılan bir araştırmada, lavantanın kokusu uykusuzluk ve depresyon problemi yaşayan kişileri rahatlatmaktadır. Bu çalışmada uykusuzluk sorunu yaşayan 42 kadın bulunmakta ve bu kadınlar lavanta çayını içerek, lavantanın hoş kokusunu içlerine çekerek uykusuzluk sorunlarını aşmışlardır.
Migrenin Etkilerini Azaltır
Lavantanın içinde bulunan uçucu yağlar, migreni, migren kaynaklı baş ağrısını hafifletici etki gösterir. Lavanta çayı demlendiğinde de, bu yağlar serbest kalıyor, etkisinden faydalanmak mümkün oluyor. Bilimsel çalışmalarda lavanta esansiyel yağını teneffüs etmenin, akut migren şikayetlerinin azalmasına yardımcı olduğu bulunmuştur. 2012 yılında yapılan bir araştırmada migren sorunu yaşayan 47 hasta ile çalışılmıştır. Çalışmada sırasında hastaların bir bölümünün 15 dakika boyunca lavanta yağı kokusunu içlerine çekmeleri istenmiş, diğer gruba ise plasebo etkisi yaratacak başka bir uyaran verilmiştir. Çalışma sonucunda lavanta koklayanların migren şikayetlerinde azalma olduğu görülmüştür. Bu bakımdan migrenden muzdarip olan kişilere günde bir fincan ılık lavanta çayı içmeleri önerilir.
Eklem Ve Kasları Rahatlatır
Fazla koşturmalı bir günün, spor yapılan bir günün ardından kaslarda kontrolsüz bir kasılma ve ağrı ortaya çıkar. Bu ağrı ve kasılmaların hafifletilebilmesi için de akşamları bir fincan lavanta çayı içmek iyi gelebilir. 2000 yılında yapılan bir çalışmada lavantanın antispazmodik (spazm önleyici) ve antikonvülsan (kas kasılmalarını önleyici) etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Hatta fareler üzerinde gerçekleştirilen bir çalışmada ise; kas kasılmaları ve spazmların sorumlusu olan sinir sistemindeki kalsiyum kanallarını lavantanın çok iyi bir şekilde bloke edebildiği ortaya çıkarılmıştır.
Kepeği Giderir
Lavanta çayı saç sağlığı için çok faydalıdır. Lavanta çayı içerek ya da demlenen çayı saç diplerine, saç tellerine sürerek lavantanın olumlu etkilerinden faydalanmak mümkün. Uzmanlar, lavantanın kafa derisini iyileştirmede, beslemede, canlandırmada çok etkili olduğu görüşündedir. Düzenli olarak lavanta çayı içmek ve haftada 1 -2 kez lavanta çayı ile saç diplerine masaj yaparak; saç dökülmelerini, kellikle sonuçlanan ani saç dökülmesi gibi deri hastalıkları önlenebilir.
Lavantanın Yan Etkileri Nelerdir?
Lavanta çayının faydalarını yukarıda sıraladık, ancak daha kısa sürrede sonuç almak için asla günde bir fincandan fazla lavanta çayı tüketilmemelidir.
Bir rahatsızlıktan dolayı ilaç tedavisi gören kişiler, lavanta çayı içmeden önce mutlaka doktora danışmalılar.
Özellikle de depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlarla birlikte lavanta çayının tüketilmesinin zararlı etkileri bulunmaktadır. Bundan dolayı depresyon için ilaç alan kişiler lavanta çayı içmemelidir.
Lavanta çayı bazı bünyelerde alerjik reaksiyona neden olabilir, bulantı, kusma, baş ağrısı ve titreme gibi yan etkiler görülebilir. Bu bakımdan öncelikle çok küçük bir miktarda lavanta çayı içip etkilerini beklemekte fayda var.
Hamilelik ve emzirme dönemlerinde lavanta çayının tüketimine dair, yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu bakımdan emzirenlerin ve hamilelerin lavanta çayı tüketmeleri önerilmez.
Lavanta genel vücut sağlığına iyi geldiği bilinen bir bitkidir. Ancak hangi alanda ne kadar etkili olduğuna dair çalışmalar halen devam etmektedir. Bu bakımdan her hangi bir rahatsızlıkta ilk tercih kesinlikle bir sağlık kuruluşuna gitmek olacaktır.