Menenjit Nedir? Belirtileri, Nedenleri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Menenjit Nedir?

Menenjit, beyin ve omuriliği saran zarların (meninks) ve özellikle en içte yer alan ince zar (pia-mater) ile onun üs­tünde yer alan örümceksi zarın (araknoit) iltihabıdır. İltihaplanma bu iki zar ara­sında yer alan örümceksi zar altı aralıkta­ki beyin-omurilik sıvısında da görülür.

Örümceksi zar altı aralığı beyin ve omuriliği kesintisiz biçimde çevreler. Bu yüzden beyin zarını aşmayı başaran enfeksiyon etkeni, son derece ince olan aralık boyunca yayılan bir enfeksiyona yol açar. Ayrıca beyin boşluğu ile be­yin zan arasında birleştirici yollar bulunması nedeniyle enfeksiyon beyin ka­rıncıklarına da ulaşır. Bu ilerlemenin sonucunda iltihap beyin zarı ile beyin-omurilik sıvısı dışında kafa sinirlerinin köklerine, omurilik sinirlerine, ince zar altındaki beyin ve omurilik dokularına da yayılır.

Menenjitte, beyin omurilik sıvısında (BOS) hücre artışı vardır. Bakteriler, viruslar, mantarlar ve çeşitli ilaçlar akut menenjit klinik tablosuna neden olabilir. Viral etkenler ve ilaçların neden olduğu hastalık tablosu hafif seyirli olup, herpes virus enfeksiyonu dışında tedavi gerektirmez ve genellikle kendiliğinden iyileşir. Ancak, bakterilerin oluşturduğu menenjit klinik tablo ağır seyreder. Gelişmiş tedavi olanaklarına rağmen mortalite(ölüm) oranı yüksektir. Erken tedaviye başlanılmaması durumunda mortalite riski artar. Hastalığın erken dönemlerinde menenjit için bildirilen mortalite oranları, %23-59 arasında değişiklik göstermekte, tedavinin gecikmesi durumunda bu oranlar %100’e kadar çıkmaktadır.

Menenjit Belirtileri Nelerdir?

Menenjitte genel belirtiler şu şekildedir.

• Baş ağrısı
• Boyun tutulması
• Mide bulantısı
• Kusma
• Parlak ışığa bakmaktan kaçınma
• Zihin bulanıklığı
• Nöbet geçirme
• Soğuk el ve ayaklar
• Titreme
• Çok hızlı soluk alıp verme
• Eklem ve kas ağrıları

Bebeklerde ve 2 yaşın altındaki çocuklarda bu belirtiler görülmeyebilir. Diğerlerini yeri aşağıdaki belirtiler görülebilir.

• Halsiz, uykulu ya da aşırı hassas olma
• Kusma ya da az yemek yeme
• Çok ağlama(inleme şeklinde ya da çok tiz)
• Yüksek ateş, fakat soluk ve lekeli bir görünüm
• Kafalarındaki yumuşak noktada(bıngıldak) bir şişlik olması
• Kaskatı olma ya da nöbet geçirme

Menenjit Nedenleri Nelerdir?

Menenjite Neden Olan Enfeksiyonun Kaynağı Ve Yayılması

Meningokoklann kaynağı menenjit hastalan ve daha da sık olarak hastalık belirtisi vermeyen taşıyıcılardır. İyileşme dönemindeki hastalar, meningokoklan 2-3 haftadan daha uzun bir süre taşımadıklandan hastalığın yayılmasında önemli rol oynamazlar. Bu nedenle sağlıklı taşıyıcılar meningokokların bulaşması açısından daha büyük tehlike yaratır. Bu kişiler, iyileşme dönemindeki hastalarla aynı süre boyunca enfeksiyonu bulaştırabilirler. Ama sağlıklı taşıyıcıların sayıca çok daha fazla olması, kısa bulaştırıcılık dönemine karşın önemli bir tehlike yaratır.

Bulaşma hemen hemen yalnızca havaya yayılan mikroplu damlacıklar yoluyla gerçekleşir. Hastanın öksürük, hapşırma, konuşma gibi etkinlikleri sırasında çevreye saçtığı damlacıkları solunum yollarına alan sağlıklı kişiler enfeksiyona yakalanabilir. Burun ve yutak yoluyla vücuda giren enfeksiyon etkeninin ilk ve en sık rastlanan belirtisi, soğuk algınlığında görüldüğü gibi burun-yutak iltihabıdır. Ardından mikropların kan yoluyla beyin zarlarına ulaşması sonucu menenjit ortaya çıkar.

Pnömokok ve Haemophîlus influenzae kan yolu dışında kafatası tabanının ön kısmında yer alan etmoit (kalbursu) kemikten geçerek beyne giden koku siniri liflen yoluyla da beyin zarına ulaşabilir.Bunların dışında bazı bakteriler bel ponksiyonu (belden su alma), sinir sistemine yönelik cerrahi girişimler, derin yaralanmalar ve kemik kırıkları yoluyla doğrudan beyin zanna ulaşarak ya da kemik, beyin, omurilik, kulak ve masto-it enfeksiyonlarının ardından menenjite yol açabilir.

Menenjitin Çeşitleri Nelerdir?

Bakteriyel Menenjit

Bakteriyel menenjitin en önemli nedeni Hib bakterisidir.1993 yılından itibaren uygulanan aşı programı sayesinde Hollanda’da bu hastalık hemen hemen hiç görülmemektedir.

Hollanda’da menenjite neden olan diğer mikroplar: meningokok ve pnömokok’tur. Bebeklerde görülen menenjite neonatal menenjit denir ve etkenleri grup B streptokoklar, E. koli ve nadiren listerya’dır.

Bu mikroplara karşı henüz etkili bir aşı geliştirilememiştir.

Viral Menenjit

Çok çeşitli virüslerin neden olduğu viral menenjit nadiren ölümle sonuçlanır. Hastalık genellikle bakteriyel menenjitten daha hafif geçmesine karşın, hastaların bitkin düşmesine, baş ağrısı , yorgunluk ve konsantrasyon bozukluğu gibi uzun süren şikayetlere neden olabilir.

Viral menenjit bakteriyelden daha sık oluşur. Bu tip menenjite karşı antibiyotik kullanımının herhangi bir yararı olmayıp, tek tedavi şekli istirahattir.

Nadiren bazı mantar çeşitleri de menenjite neden olabilirler. Bu tip menenjit genellikle kanser ya da benzeri bir hastalık nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda görülür.

Menenjit Tedavisi

Bakteri­lerle oluşan menenjitlerde hastalığın olası gidişi tanının zamanlamasına ve tanı ile tedavi arasında geçen süreye bağlıdır. Geçen saatlerin bile büyük önem taşıdığı bu süreçte yüksek ateş, baş ağrısı, zihinsel bozukluklar gibi be­lirtiler karşısında kalan hekim, birkaç saat içinde hastalık tanısını koyup teda­viye başlamalıdır. Uygun antibiyotik se­çimi için gerekli olan laboratuvar testle­rinin hemen sonuç vermemesi nedeniy­le, menenjitlerin büyük çoğunlukla meningokok ve pnömokok kaynaklı oldu­ğu kabul edilip tedavi buna göre düzen­lenir. İlaç ve antibiyotik seçiminde iki temel nokta göz önünde tutulmalıdır: Hastalık etkeninin ilaca duyarlılığı ve ilacın hem kana, hem de beyin-omurilik sıvışma geçme düzeyi.

Menenjitli hastalar, içinde bulun­dukları tehlikeli durumdan ötürü yoğun bakım birimlerinde tedavi altına alın­malıdırlar. Burada dolaşım ve solunum sistemleri sürekli denetim altında tutu­larak yabancı cisim yutma, şok, beyin Ödemi gibi tehlikelere karşı önlem alınabilir. Meningokoklara bağlı menen­jitte hastanın yanı sıra aile bireyleri ve önlem almadan hastaya yaklaşan kişi­ler de incelenmelidirler. Bu kişilere ko­ruyucu önlem olarak iki gün boyunca her 14 saatte bir ağızdan 600 miligram rifampisin verilir. Bir yaşın altındaki çocuklarda vücut ağırlığının her kilo­gramı için 5 miligram, 1-12 yaş arasın­da ise 10 miligram rifampisin, iki gün süreyle 12 saatte bir verilir. Antibiyotik tedavisine başladıktan 24 saat sonra meningokok menenjiti bulaşıcı özelli­ğini yitirir.

Aşılama

İnfluenza, pnömokok ve meningokoklara karşı aşı vardır, % 95 koruyucudur. Orak hücreli anemi, fonksiyonel veya anatomik asplenisi (splenektomi) olanlar, nefrotik sendrom veya kronik renal yetmezlik, immunyetmezlik veya immunsupresif tedavi, HIV infeksiyonu ve BOS kaçağı var ise pnömokok aşısı endikasyonu vardır. Meningokokların A, C, Y ve W-135 serogruplarını içeren aşılar mevcuttur. Fonksiyonel veya anatomik asplenisi olan olgular, termina kompleman veya properdin eksikliği olanlar ve hastalığın endemik olduğu bölgelere seyahat edecek olanlara önerilir