Sabahları kahvaltı soframızda, poğaçalarımızda, böreklerimizde, yemeklerimizde kullandığımız peynirlerin ayrı ayrı lezzetleri var. Hepsi damağımızda muhteşem tatlar bırakıyor. Yapılışları farklı, lezzetleri farklı. İşte Türk peynirleri…
Beyaz Peynir
Beyaz Peynir koyun, inek veya keçi sütünden yapılan, salamurada bekletilerek hazırlanan beyaz renkli bir peynirdir.\nBeyaz peynir Türkiye ve komşu ülkelerinde en çok tercih edilen peynir türüdür. Kendi içinde birçok çeşidi vardır. Özellikle kahvaltı sofralarının vazgeçilmez bir unsuru olan peyaz peynir, ayrıca börek, pide, makarna ve diğer hamur işlerine lezzet vermek için de sıkça kullanılır.
Çökelek
Çökelek, yağı alınmış ayranın ısıtılması sonucu ortaya çıkan yoğurt parçalarına denir. Buna Silifke yöresinde hamçökelek, Anamur yöresinde keş, Rize yöresinde minci, Hatay yöresinde sürk, Trakya”da ekşimik denir. Hamçökeleğin işleniş biçimine ve eklenen malzeme veya baharatına göre ceşitli çökelek türleri vardır. Peynir altı suyundan kestirilerek yapılan lor ile sıkça karıştırılır; ancak ondan farklıdır.
Kaşar Peyniri
Koyun, inek veya keçi sütünden yapılan sarı renkli sert bir peynirdir. Kaşar peyniri kahvaltılarda kendi başına yenebildiği gibi sandviç içinde veya rendelenerek makarna veya pidelere lezzet vermek için kullanılır. Taze kaşar yapıldıktan kısa süre sonra tüketilir. Eski kaşar ise yapıldıktan sonra altı ay buzhanede çuvalda bekletilirek eskitilir. Bu sayede lezzet kazanan kaşar peyniri eğer saf koyun sütünden yapılmışsa 3 yıl saklanabilir.
Hellim Peyniri
Hellim, Kıbrıs kökenli, sık dokulu, sarımsı beyaz renkte taze bir peynirdir. Genelde ızgarada ya da yağsız tavada kızartıldıktan sonra yenir. Hellimin içinde başta keçi sütü olmak üzere süt, tuz ve bazen de nane bulunur. İçerisindeki süt, keçi, koyun veya inek sütü olabilir. Bunların içinde keçi ve koyun sütlerinden yapılanları daha dayanıklı ve lezzetlidir, bunlar bir yıl kadar dayanabilir.
İnek sütünden yapılan hellim ise birkaç ay içinde bozulur ve daha az lezzetlidir. Bazen, bu üç farklı hayvanın sütü karışıtırılarak hellim yapımında kullanılır. Hellim, makarnanın üzerine lezzet vermesi için serpiştirilir. Hellim içerdiği yüksek miktardaki kalsiyum ve proteinle, bu mineraller bakımından zengindir. Yine de, içeriğindeki yüksek miktardaki yağ ve 100 gram başına 90 ila 100 miligramlık kolestrolla, bunlara bağlı hastalıkları olanları dikkatli olarak tüketmesi gereklidir.
Tulum Peyniri
Tulum peyniri hayvan postu içinde yapılan Türkiye”nin çeşitli yörelerine özgü peynirlere verilen addır. Kıl keçisi tulumlara basılan peynir, yüzde 75-80 nem oranına sahip mağaralarda iki, üç ay bekletiliyor.Tulum peyniri Türkiye”nin çeşitli yerlerinde büyük farklılıklar gösterir.
Konya Bingöl, Erzincan, Elazığ, Tunceli ve Erzurum bölgelerinde üretilen tulum peynirine Erzincan tulumu veya Şavak Peyniri adı verilir. Çankırı ve Çorum bölgelerinde yapılan tulum peyniri Kargı Tulumu adıyla anılır. Ayrıca Ege Bölgesinde yapılan salamuralı bir Tulum peyniri çeşidi vardır ki İzmir Tulumu olarak bilinir. Ayrıca Erzincan’ ın Kemah ilçesindede Koçkar Köyü Yaylasındada tulum peynirinin bir kısmı karşılanmaktadır.
Otlu Peynir
Van”ın geleneksel otlu peyniri ilkbaharda, hem sütün hem de otun bol olduğu dönemde, genellikle koyun sütünden üretilir. Ancak, koyun sütüne inek ve keçi sütü de karıştırıldığı olur. Sütler çiğ olarak ya da çok az ısıtılarak mayalanır. Süt 1-2 saatte pıhtılaşır. Daha sonra bir kat pıhtı, bir kat önceden doğranıp hazırlanmış çeşitli yabani otlar olmak üzere bez bir torbaya alınır.
Torbaya aktarım işlemi bittiğinde torbanın ağzı kapatılır ve iki taş arasına sıkıştırılarak ya da üstüne tahtadan ağırlık konarak süzülmeye bırakılır. Süzülme 5-6 saat sürer. Elde edilen teleme, ya kelle olarak bıraklılır ya da tezgah üstünde el büyüklüğünde, yaklaşıl 2-3 cm kalınlığında dilimlere bölünür. daha sonra kuru şekilde tuzlanır veya salamuraya atılır.
Lavaş Peyniri
Lavaş peyniri, tam yağlı inek, koyun, keçi sütünden üretilir. Orta sert bir peynirdir. Krep ya da gözleme biçimindedir. Biraz batı lezzetine yakındır. Kahvaltı ve meze tabaklarında kullanılabilir. Özel toplantılarınızda rahatça kullanabilirsiniz, makarnalarda mükemmel sonuç vermektedir.
Civil Peyniri
Civil peynir, Erzurum yöresinde yağı alınmış sütten yapılan ve iplik şeklinde olmasından dolayı Tel peynir de denilen yumuşak, tuzlu bir çeşit peynirdir. Yayıklanarak yağı alınan ve tencerede mayalanan süt, pıhtı halini alana kadar ateş üzerinde sürekli karıştırılıyor. Oluşan pıhtı, başka bir kaba alınarak tuz ilave ediliyor. Peynir kütlesi daha sonra bir kola sarılarak tel şeklini alıyor.
Küp Peyniri
Küp peyniri, İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde, hemen hemen tüm illerde geleneksel olarak üretilen bir peynir türüdür. Bir kısım bölgelerde Çömlek peyniri adıyla bilinir. Genellikle toprak küplere veya plastik bidonlar içerisine yağlı peynirin bol tuzlanarak ve sıkıştırılarak doldurulur.
Tercihen peynire katılan çörek otu hoş bir aroma ortaya çıkarır. Ağız kısmına bir bez veya üzüm yaprakları örtülerek tekrar hamur veya çamurla sıvanır.Ters çevrilerek küp veya bidonun ağız kısmı aşağı gelecek şekilde evlerin serin olan genellikle bodrum kısımlarında yarı yarıya toprağa gömülür. Birkaç ay içerisinde suyu süzülen peynirin rengi kokusu ve tadı değişir.