Polikistik Over Nedir?
Halk arasında polikistik over sendromu olarak bilinen Stein- leventhal sendromu overde kalın bir over dokusu içinde iyi huylu birçok kist ile karakterize bir hastalıktır. 30 yaş üstü kadınlarda çok sık görülür. Bu olgularda kronik anülvasyon yani yumurtlama olmaması söz konusudur. Poliskistik over sendromu beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanan LH ve FSH hormonlarının anormal üretiminden kaynaklanır. Bu dengesizlikler nedeni ile her ay düzenli olarak overlerden yumurta üretimi olmaz. Bunun sonucunda yumurtalıklardan testesteron (erkeklik hormonu) üretimi artar.
Birçok hormonal hastalıkta olduğu gibi polikistik over sendromununda nedeni tam olarak bilinmemektedir. Günümüzde kabul edilen poliskistik over sendromunun çıkış mekanizması kabaca şu şekildedir. LH daki artış överler de erkeklik hormonu üretimini artırır. Salgılanan bu hormonlar yağ dokusunda östrojene dönüşmektedir ve bu östrojen dönüşte LH üretimini artırır. Bu durum kısır döngüye neden olmaktadır. Bu kısır döngü kilo kaybı, yumurtalıkların baskılanması gibi etkenlerle kırılabilir.
Poliskistik over sendromu üreme çağındaki bayanların yaklaşık %3 ile %5ini etkiler. Hastalık 1935’te ilk kez tanımlanmıştır.
Polikistik Over Neden Olur?
Polikistik yumurtalık sendromu’un kesin nedeni bilinmemekle birlikte, doktorlar hormonal dengesizliklerin ve genetiğin rol oynadığına inanıyorlar. Annesinde veya kız kardeşinde de polistik over rahatsızlığı olan kadınlarda Polikistik yumurtalık sendromu gelişme olasılığı daha yüksektir.
Adrojen hormonunun aşırı üretilmesi, başka bir faktör olabilir. Androjen, kadın vücudunun ürettiği bir hormonudur. Polikistik yumurtalık sendromu’lu kadınlar androjen hormonunu normalden daha yüksek seviyelerde üretirler. Bu ovulasyon sırasında yumurtaların gelişimini ve salınmasını etkileyebilir. Fazla insülin (şekerleri enerjiye dönüştürmeye yardımcı olan bir hormondur) yüksek androjen düzeylerine neden olabilir.
Polikistik Yumurtalık Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Polikistik yumurtalık sendromu için kesin bir test yok. Teşhis koymak için doktorunuz tıbbi geçmişinizi ve semptomlarınızı gözden geçirecek ve olası diğer koşulları ortadan kaldırmak için testler yapacaktır. Doktorunuz, şişmiş yumurtalık veya şişmiş bir klitoris gibi Polikistik yumurtalık sendromu bulguları aramak için fiziksel ve pelvik muayene yapacaktır.
Hormon düzeylerini ölçmek için yapılan kan testleri genellikle aşağıdaki gibidir;
- Vücudunuzun tiroid hormonunun ne kadarının ürettiğini belirlemek için tiroid fonksiyon testleri.
- Kan şekeri düzeylerini ölçmek için glikoz testleri.
- Kandaki kolesterol miktarını değerlendirmek için lipid seviyesi testleri.
Polikistik Over Belirtileri Nelerdir?
Hastalık adet düzensizliği, sivilce, yağlı cilt, tüylenmede artış, kısırlık ve kilo artışı gibi belirtileri ilk olarak verir.
Polikistik over sendromu ilk kez ergenlik döneminde kanamaların başlaması ile tanınır. Bu dönemde adet düzensizlikleri en büyük uyarandır. En sık görülen düzensizlik adet düzensizliği seyrek adet görmedir. Zaman zaman hiç adet görülmeyebilir. Gecikmeyi takiben görülen kanama genellikle fazla miktarda ve uzun süreli olur. Yeni adet görmeye başlayan kızlarda bu hastalık görülmese bile 2 yıl boyunca normal olarak görülür. Hekim tavsiyesi dışında kullanılan doğum kontrol hapları polikistik over sendromu tanısını geciktirebilir.
Polikistik over sendromun tanısı klinik bulgular, labaratuvar tetkikleri ve ultrason incelemesinin bir arada değerlendirmesi ile konulur. En önemli tanı yöntemi transvajinal ultrasonografi incelemesidir. Kan hormon testinde androjen, LH, FSH düzeylerinin önemi büyüktür.
Polikistik over sendromunda ovülasyona bağlı olarak düzensiz ve yoğun kanamalara sıkça rastlanır. Bu nedenden ötürü tedavide amaç yumurtlamayı yeniden sağlamaktır. Eğer çocuk isteği varsa hastanın yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar kullanılabilir fakat bu ilaçların yan etkisi sebebi ile uzun süre kullanımı önerilmez.
Polikistik yumurtalık sendromu, kadın hormonlarında bir azalma demek olduğundan, bu durum, kadınların bazı erkek özelliklerini geliştirmesine neden olabilir, örneğin:
- Yüzde, göğüste, karında, parmak ya da ayak parmaklarında tüylenme
- Göğüslerde küçülme
- Daha kalın ses
Diğer semptomlar şunları içerir;
- Akne
- Kilo almak
- Pelvik ağrısı
- Kaygı veya depresyon
- Infertilite (kısırlık)
Hastalığın belirtileri olmamasına rağmen, Polikistik yumurtalık sendromu’lu birçok kadın, diyabet, hipertansiyon ve yüksek kolesterol gibi diğer eş zamanlı sağlık sorunlarına sahiptir. Bunlar Polikistik yumurtalık sendromu hastalarında tipik kilo artışıyla bağlantılıdır.
Polikistik Yumurtalık Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Polikistik yumurtalık sendromu tedavisi iyileştirici değildir. Tedavi, semptomların kontrol altına alınmasına ve komplikasyonları önlemek için durumun yönetilmesine odaklanmaktadır. Özel belirtilere bağlı olarak tedavi kadından kadına farklılık gösterecektir.
Polikistik yumurtalık sendromu’lu tüm kadınlara, özellikle aşırı kilolu olanlara, sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz önerilir. Bu menstrual döngü düzenlenmesine ve kan şekeri seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.
Hamile kalmak istemeyen kadınlara doğum kontrol hapları verilebilir. Bunlar akne tedavisinde, menstrüel siklusun düzenlenmesinde ve vücuttaki testosteron gibi erkek hormon seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olabilir. Polikistik yumurtalık sendromu’lu bir kadın kısırlık rahtsızlığına sahipse, ovulasyona yardımcı olması için doğurganlık ilaçları verilebilir.
Anti-androjenler, erkek hormon seviyelerini düşüren ilaçlardır. Bunlar aşırı kıl büyümesini durdurmanıza ve sivilceleri azaltmanıza yardımcı olabilir. Diyabet ilaçları kan şekeri ve testosteron seviyelerini düşürmek için de reçetelenebilir. Polikistik yumurtalık sendromu’lu bazı kadınlar için cerrahi tavsiye edilebilir.
Yumurtalık sondajı, doktorunuzun, yumurtalık kısmını yok etmek için, bir elektrik akımı taşıyan küçük bir iğne ile yumurtalık delme prosedürüdür. Bu, yumurtlamayı teşvik edip erkek hormon seviyelerini düşürebilen kısa vadeli bir çözümdür.
Şişman hastalara diyet önerilmesi yumurtlamayı tetikleyen bir diğer ögedir.