Romatizma Nedir?
Kaslar, kemikler, eklemler ve bu yapıları birleştiren bağlarda ağrı ve hareket kısıtlılığına, bazen de şişlik ve şekil bozukluğuna neden olan hastalıklara genel olarak romatizma denilmektedir. Romatizmal hastalıklar genel olarak iltihabi olanlar ve olmayanlar olarak sınıflandırılabilir.
İltihabi olmayan romatizmal hastalıklar: Bu grup içerisinde en sık karşılaştığımız hastalıklar halk arasında kireçlenme olarak bilinen dejeneratif eklem hastalıkları (osteoartrit) ve boyun, sırt, kol, bacak yumuşak dokularında ağrı ile seyreden yumuşak doku romatizmalarıdır (miyalji, fibromiyalji, tendinit).
İltihabi romatizmal hastalıklar: Genellikle bağışıklık sistemindeki çeşitli nedenlere bağlı ( genetik yatkınlıklar, çevresel faktörler, infeksiyonlar, v.b.) bozukluklardan kaynaklanan eklemlerde ve bazen göz, kalp, akciğer, böbrek gibi organlarımızda da mikrobik olmayan bir iltihaplanmayla sonuçlanabilen sistemik bir grup hastalıklardır.
Başlıca Şu Şekilde Sınıflandırılabilirler;
Romatoid artrit ve diğer bağ dokusu hastalıkları (sistemik lupus eritematozus, skleroderma, Sjögren sendromu, mikst bağ dokusu hastalığı, dermatomiyozit-polimiyozit, polimiyaljia romatika, antifosfolipid antikor sendromu)
Seronegatif spondilartropatiler ( ankilozan spondilit, enteropatik artropatiler, psöriatik spondilartopatiler, Reiter sendromu ve reaktif artropatiler)
- Behçet hastalığı.
- Damar iltihapları (vaskülitler)
- Periodik ateş sendromları (ailevi akdeniz ateşi ve benzeri sendromlar)
- Kristal artropatileri
Artrit,
İltihabi romatizmal hastalıkların en belirgin özelliğidir. Artrit, oynar özellikteki eklemlerin iltihabı demektir. Artrit gelişen eklem şiş, sıcak, ağrılı, hareketleri kısıtlıdır; bazen kızarık görünümde olabilir.
Sistemik bazı hastalıklar (kronik iltihabi ve infeksiyöz hastalıklar, tümörler ) bazen iltihabi romatizmal hastalık bulguları verebilir. Yine hastalığın erken dönemlerinde, bu romatizmal bulgular esas hastalık ilişkili bulgulardan daha baskın olabilir.
Romatizma Ne Gibi Belirtiler Görülür?
Hastada genelde ağrı, şişlik, hareket sınırlanması, sakatlık, şekil bozukluğu, kalp sorunları, gözde oluşan bulgular, sinir sisteminde görülen değişiklikler gibi belirtiler vardır. Bunlardan başka romatizma, deride ve iç organlarda ortaya çıkabilir. Romatizma eklemde ise iltihapla beraber kızarıklık ve şişlik görülür. Sonuç olarak hareket kısıtlığı, eklem yapısının bozulması (kireçlenme) ortaya çıkar. Bu durum sıklıkla diz ve kalçada oluşur. Nemli ve sıcak hava hastayı rahatsız eder.
Derimizi ve iç organlarımızı tutan romatizmada ise döküntü, kızarıklık, iştah azalması, gözde kaşınma, kızarıklık, saç dökülmesi, güneşe karşı hassasiyet, karın ağrısı, bel, sırt, topuk ağrısı görülebilir. Hastanın en çok şikayet ettiği; ağrıdır. Eklem, kas, iç organ gibi yapılarda görülür. Şiddeti kişiden kişiye değişir.
Şişlik daha çok eklem ve yumuşak dokularda görülür. İltihaba bağlı şişlik oluşabilir.
Hareket kısıtlaması kişinin aktivitelerini sınırlandırır. Hayatı zorlaştıran bir durumdur. Hareket bozukluğu görülebilir. Bu belirtiler sürekli olursa sakatlık ve şekil bozukluğu görülebilir.
Artrit: Eklemde iltihap
Eklem, kemiklerimizin birleştiği bölgelere verilen isimdir. Bazı eklemlerimiz çok hareketlidir (örnek dirsek diz, parmak, ayak bileği eklemleri) bazı eklemlerimiz ise sadece kemiklerin birleşmesini sağlar (kafatasımızdaki eklemler). Omurgamızda da boyun ve belimizi hareket ettirmemizi sağlayan eklemler vardır. Eklemlerde bulunan kıkırdak dokusu kemiklerin birbirine sürtünmesini engeller.
Doktorunuz teşhisinizin artrit olduğunu belirtirse, eklem ya da eklemlerinizde iltihap olduğu kanısına varmıştır. Artrit ön planda hareketli eklemlerin hastalığıdır. Artritin en önemli belirtileri eklemde ağrı, şişlik, kızarıklık, sıcaklık ve eklemin normal hareketlerini yapamamasıdır. Ağrı, eklemin hareket etmesiyle, istirahatte ve bazen de gece meydana gelebilir. Hasta eklem bölgesinde özellikle sabahları ve istirahat sonrası tutukluk-eklemin hareketlerinde güçlük-daha belirgindir. Bu hastalıklarda sadece eklemler değil eklemin çevresindeki kaslar, yumuşak dokular ve bağlar da etkilenebilir.
Uzun süren artritler eklemlerde şekil bozukluğuna ve eklemin hiç hareket edememesine yol açabilirler.
Halsizlik ve yorgunluk artritli hastalarda diğer belirtilere sıklıkla eşlik eder.
Eklemlerin yapısının, özellikle kıkırdağın bozulması (dejenerasyon) ile seyreden ve halk arasında kireçlenme olarak da adlandırılan osteoartrit (artroz) en sık görülen eklem hastalığıdır. En çok diz ve kalça eklemlerini etkiler, çok sayıda eklemi tutması nadirdir. Genellikle elli yaşından sonra görülür. Bu hastalıkta ağrı genellikle hareket sonrasında ortaya çıkar, sabah yoktur.
Eklemlerde bulunan zarın (sinovya) ve daha sonra eklemin iltihaplanmasının ön planda görüldüğü romatoid artrityıllar içinde eklemlerin tahrip olmasına yol açabilen, sık görülen, müzmin bir hastalıktır. Çok sayıda eklemde iltihap görülür. Tüm vücudu etkileyen (sistemik) ve iç organları da tutabilen bir hastalıktır. Erken teşhis edilmesi ve uzun süre ilaçlarla tedavi edimesi gerekmektedir.
Omurga ve leğen kemiği eklemlerini tutan müzmin romatizma hastalığı ise ankilozan spondilit adını alır. Genç erkeklerde daha sık görülür. Tedavi edilmemesi omurga hareketlerinde kısıtlanmaya yol açabilir.
Romatizmal Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri
Romatizmal rahatsızlıkların genel olarak eklemleri, kasları, tendonları ve kemikleri etkilediği bilinmektedir. Tüm romatizmal hastalıklar vücudun farklı kesimlerini etkileyen ve ağrılara neden olan çeşitli belirtiler içerirler.
Romatizmal Hastalıkların Tedavisinde İlaç Kullanımı
Eklemler, kaslar ve tendonlar iltihaplandığı zaman doktorunuz doğal olarak size bir iltihap sökücü ilaç reçete edecektir. Daha ciddi iltihaplanmalarda, doktorunuz iltihaplı alandaki yayılmayı kontrol altına hızlı bir şekilde almak için kortizon iğneleri yapabilir. Kortizon tedavisi doktorunuzun ofisinde ve kontrolünde yapılır. Sonuçlar ise iltihaplanmanın derecesine ve müdahalenin zamanlamasına bağlıdır. Doktorunuz aynı zamanda size antidepresan ya da ağrı kesici verebilir. Bazı antidepresanlar ağrı ve acı hissiniz azaltarak normal işlerinizi yapabilmenize olanak tanır.
Romatizmal Hastalıklarda Egzersiz
Egzersiz yapmak romatizmaya bağlı eklem ağrılarını ve eklemlerde oluşan sertliği azaltmak için önemli bir yöntemdir. Özellikle eklemleri güçlendirmeye yönelik egzersizler eklemleri sağlamlaştırır ve eklemlere artan ve kalıcı bir güç sağlar. Yürümek, koşmak gibi kardiyovasküler egzersizler ise eklemleri esnek, kasları ise güçlü kılar.
Romatizmal Hastalıklarda Beslenme Tedavileri
Romatoid Artrit tedavisinde beslenmenin önemi, kanıtlanmış bir gerçektir. Hayvansal yağlardan ve şeker, kırmızı et ve rafine karbonhidratlardan zengin olan “Batı tarzı” beslenen toplumlarda Romatoid Artrit’in daha fazla görüldüğü ispatlanmıştır.
Bu noktadan hareketle, fazla kiloların verilmesi, kırmızı etten ve hayvansal yağlardan uzak durulması, rafine karbonhidratların beslenmeden çıkarılması ve sebze-meyve ağırlıklı beslenilmesi, Romatoid Artrit hastaları için tedavi edici etkinlik kazanır.
Besin alerjileri bu noktada son derece önemlidir. Bu konuda uzman bir hekime danışmak yanında, hastanın deneme – yanılma metoduyla ağrılarını tetikleyen besinleri tespit etmesi ve bunlardan uzak durması son derece gereklidir. Romatoid Artriti tetiklediği ispatlanmış besinler arasında, Patlıcangiller (Patlıcan, Domates, Patates, Tütün…) ve kırmızı et başta gelir. Hastaların bu besinlerden mutlak surette uzak durmaları gerekir.
Romatoid Artrit ağrılarının şiddetlendiği akut durumlarda birkaç gün süren açlık kürleri (bol su ve sebze eşliğinde), atakların hafifletilmesinde son derece etkili olmuştur.
Yine önemli bir konu, yağlı balıklarda yoğun olarak bulunan Omega-3 yağ asitleridir. Kırmızı et ve hayvansal yağların etkilerinin tam tersine balıklarda bulunan omega-3 yağ asitleri, Romatoid Artritin gerilemesine ve atakların hafiflemesine yol açar.
Romatizmal Beslenme Önerilerini Ttoparlayacak Olursak;
- Romatoid Artrit hastaları kırmızı etten ve hayvansal yağlardan uzak durmalıdır.
- Patlıcangiller, Romatoid Artriti tetikler, diyete konulmamalıdır.
- Hastaların fazla kilolarını vermesi gereklidir.
- Beslenme programı ağırlıklı olarak sebze ve meyve üzerine kurulmalı, haftada en az iki kez ızgara balık tüketilmelidir.
- Romatoid hastaları, asla fazla gıda tüketmemeli, sofradan “aç” kalkmalıdır.
Romatizmal Bitkisel Tedaviler
Romatoid Artrit üzerinde etkili olan bitkiler şöyle sıralanabilir:
Isırgan: Son derece kuvvetli yangı ve ağrı giderici etkisi vardır. Güvenli bir bitkidir.
Kuşburnu: Yangı gidericidir ve yüksek miktarda C vitamini içerir.
Papatya: Yangı giderici ve sakinleştiricidir.
Zencefil: Kuvvetli yangı gidericidir. Mide bulantısını giderir.
Zerdeçal: Kuvvetli yangı giderici özelliği yanında, Karaciğer üzerinde kuvvetlendirici ve kan yağlarını düşürücü etkisi vardır.
Meyan kökü: Yangı gidericidir.
Romatizmal Hastalıklarda Etkili Olan Bitki Çayları
Ağrı giderici çay için malzemeler;
Isırgan Yaprağı: 1 tatlı kaşığı
Kuşburnu: 1 yemek kaşığı
Tane karabiber:1 tatlı kaşığı
Papatya: 1 tatlı kaşığı
Zencefil: 1 çay kaşığı
Porselen bir demlikte üzerlerine 200 cc. kaynar su konularak 5 dakika demlenir, 1 tatlı kaşığı bal ilave edilerek içilir.
Ağrılı eklemler için ağrı giderici yakı;
Dulavrat otu: 1 yemek kaşığı
Isırgan otu: 1 tatlı kaşığı
Kırmızı acı biber – Arnavut biberi:1 yemek kaşığı
Karanfil: 1 tatlı kaşığı
Zencefil:1 yemek kaşığı
Bal:hakiki petekli bal, peteği ile birlikte.
Bal haricinde tüm bitkiler büyük bir havanda iyice dövülür. En son petekli bal ilave edilir, tamamı ile özleşene kadar bir süre daha dövülür.
Elde edilen macun, uygulanacak eklem büyüklüğünde bir gazlı bez üzerine yayılır.
Ağrılı eklem üzerine konularak sarılır, 1 saat boyunca tatbik edilir.
1 saatin sonunda yakı çıkarılır, eklem sıcak suyla yıkanarak temizlenir.
Hassas ve alerjik cilt yapısına sahip olan hastalar dikkat etmelidir. Cilt reaksiyonları yaşayabilirler.
Diğer Terapiler
Günlük en az 8 saat uyuyarak gerekli olan dinlenme sürenizi sağlayın. Dinlenme kaslarınızı ve eklemlerinizin rahatlamasın sağlar ve enerjinizi artırır. Rahatlama teypleri ile meditasyon yaparak vücudunuzda biriken stresi azaltabilirsiniz. Ilık banyo ya da hipnoz ile kaslarınızı rahatlatın. Bu sayede romatizmal rahatsızlığın sebep olduğu ağrılardan kurtulabilir hiç olmazsa etkilerini azaltabilirsiniz. Bazı yeni tedavi yöntemlerinde kaslara düşük miktarda elektrik akımı verilerek rahatlamaları sağlanmaktadır.
Romatizmadan ve neden olduğu ağrı ve kısıtlamalardan kurtulmak isteyenler için günümüzde pek çok alternatif tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu tedaviler ile ilgili iyi bir araştırma yaptıktan sonra kendiniz için en uygun olan yöntemi belirleyebilirsiniz. Egzersizler, ilaç tedavileri, diyetiniz ve diğer terapiler için muhakkak ama muhakkak doktorunuza başvurun. Doktorunuzun haberi olmadan yeni hiçbir şeyi denemeyin.
Romatizmadan Nasıl Korunuruz?
Yaşantınıza dikkat ederek bu hastalıktan korunabilirsiniz. Şişmanlık bu hastalığı tetikleyebilir. Bu yüzden kilonuza dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca bazı mikroplar (örneğin streptokok) romatizmaya neden olabilir. Cinsel ilişki sırasında bulaşan bazı mikroplar da bu rahatsızlığa yol açar. Doğuştan olan kalça çıkığı sonucu kireçlenme olabilir. Bu yüzden genel anlamda sağlığınıza dikkat etmeniz gerekir.
Siz zamanında bunlara dikkat etmediniz ve romatizma hastasısınız. O zaman şunlara dikkat ederek biraz da olsa yaşantınızı sağlıklı hale getirebilirsiniz:
Beslenmeye dikkat edin çünkü unutmayın ki, kilo aldıkça ekleme binen yük miktarı artar.
Aşırı sıcak veya aşırı soğuktan uzak durun.
Yatak istirahati önemlidir fakat uzun tutmamak koşuluyla. Ağrı ve şişlik için faydalıdır.
Egzersiz yapmak kas ve eklemler için faydalıdır.
Bunları yaparak biraz rahatlayabilirsiniz fakat sadece tek bir tedaviyle bu hastalık düzelmez. Hepsine birden dikkat etmeniz size çok daha fazla yarar sağlayacaktır.