KİTABIN ADI : Yaban
KİTABIN YAZARI : Yakup Kadri Karaosmanoğlu
YAYINEVİ : İletişim Yayınları
Kitabın Konusu
Yaban, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’ nun en tanınmış romanıdır. Romanda, Ahmet Celal adındaki bir karakterin bir köyde yaşadıklarından ve yaşadıkları sonucunda Türk köylüsü hakkında edindiği izlenimlerden bahsedilir. Roman bir ani kitabından yola çıkılarak ve bu kitaptan alıntılar yapılarak yazılmıştır. Romanda, Milli Mücadele Dönemi’nde köylü ile aydın arasındaki kopukluk ve fark anlatılır.
Kitabın Özeti
Romanda ana konu bir Türk aydınının kurtuluş savaşı dönemindeki köy gerçeğiyle karşı karşıya gelmesidir. Romanın kahramanı Ahmet Celal’dir. Çanakkale’de savaşta bir kolunu kaybetmiş ve savaştan gazi olarak kurtulmuştur. Ama savaş sonrası yapa yalnız kalmıştır. Bunlara bir de İstanbul’un işgali eklenince, hizmet eri olan Mehmet Ali’nin köyüne gitmeye karar verir. İstanbul’un işgali sonrasında gerçeklesen olayları takip ederek, köylülere durumun önemini ve ciddiyetini anlatmaya çalışır. Ancak köylüler Salih ağa’ya çok bağlıdır ve onun etkisinde kalarak Ahmet Celal’i ciddiye almazlar. Bu nedenle Ahmet Celal, köyde aradığı ilgiyi ve yakınlığı bulamaz.
Olaylar Ahmet Celal’in cephesinden böyle görünürken, köylüler için daha farklıdır. Onlar savaşın ciddiyetini anlayamamıştır. Onlara göre Ahmet Celal bir yabandır. Onların dünyasından uzak biridir .Zaten ilk bakışta konuşması, davranışları, giyimi, düşünceleri ve olaylara yaklaşımı köylülerden çok farklıdır. Örneğin her gün tıraş olması, devamlı dişlerini fırçalaması, geceleri kitap okuması ve buna benzer davranışları köylülere garip gelmektedir. Bu nedenle, acılarını unutmak için geldiği bu köyde, olaylar umduğu gibi gelişmemiştir.
Ahmet Celal bir aydın konumundadır ve ilk defa Türk köylüsüyle karşılaşmıştır. Ancak köyde karşılaştığı manzara onu çok şaşırtmıştır. Öncelikle yoksulluk ve cahillik vardır. Bunların bir sonucu olarak da bazı insanların emellerine alet olmaktadırlar. Herkes Salih Aga’nin etkisindedir. Onun her dediıi yapılmaktadır. Hatta yıllarca emek verdiği hizmet eri Mehmet Ali bile gelişen bazı olaylarda subayı Ahmat Celal’e degil, Salih Aga’ya inanmıştır.
Bütün bunlarla beraber, Ahmet Celal köyde yapa yalnız da değildir .Mehmet Ali’nin annesi Zeynep Kadın ile kardeşi Ismail, Ahmet Celal’in güvendiği dostlarıdır. Olayların böyle gelişmesi Ahmet Celal’i kaçınılmaz bir bunalıma sürükler. Bir gün rahatlayıp sıkıntılarını unutmak için dolaşmaya çıkar ve komsu köyün kızı Emine’ye aşık olur. Ancak Ismail Emine’yi Ahmet Celal’in elinden alınca Ahmet Celal iyice umutsuzluğa sürüklenir.
Ahmet Celal, Kurtuluş savaşı’nın önemini köylüye anlatmaya devam eder; ancak köylüler başkalarının etkisindedir ve ona inanmamaya devam ederler. Bunları bir aydın gözüyle görüp yorumlayan Ahmat Celal, aydın ile cahil arasındaki uçurumu far keder .Anadolu halkının asırlar boyunca ne kadar ihmal edildiğini kendi gözleriyle görür. Tabii bütün gözlemlerini ani defterine yazmayı da ihmal etmez.
Köyde bu olaylar olurken, Kurtuluş Savaşı da iyiden iyiye alevlenmiş ve köylüler Ahmet Celal’in anlatmaya çalıştığı gerçekleri yasamak zorunda kalmıştır. Yunanlılar onların köyünü de basmıştır. Köylüler dereye kaçarak gizlenmeye çalışmıştır. Ancak düşman onları yakalar ve köy meydanına getirir. Ahmet Celal, bir anlık kargaşadan yararlanıp Emine’nin elini tutar ve ikisi koşmaya başlarlar. Düşman arkalarından ateş açar ve onları yaralar.
Ayrıca tüm köy halkı düşman tarafından öldürülür. Köyün mezarlığına kadar ancak gelirler. Orada sabaha kadar bekleyip sonra yola çıkmaya karar verirler; ancak Emine’nin yarası ağırdır ve devam edemez. Ahmet Celal ani defterini Emine’ye verir ve her şeyini bırakarak yeni ve bilinmeyen bir hayata adim atar.
Kitaptaki Olayların ve Şahısların Değerlendirmesi
Ahmet Celal : Çanakkale’de kolunu kaybettikten sonra Mehmet Ali’nin köyüne yerleşir. Köyde yaşadığı sorunları yenmeyi başaran güçlü bir karakterdir. Aydin bir karakterdir. Köylüler onu dışlamıştır. Kurtuluş savaşını yakından takip etmiştir. Romanda karamsarlığı dikkat çeker. Romanda Kurtuluş savaşına karsı duyarlı oluşu dünya görüsüne bağlı olarak verilir. Bireysel durumları, yalnızlığı, içine kapanışı ruhsal çözümlemelerle anlatılır.
Salih Ağa : Köyün aşağıdır ve oldukça zengindir. Kılık kıyafeti oldukça kötüdür. Çok kurnaz biridir. Tüm köyü etkisi altına almıştır. Çıkarları uğruna düşmanlığı iş birliği yapar. Köylüyü düşman karşısında çaresiz bırakır.
Mehmet Ali : Dört yıl Ahmet Celal’in yanında kalmıştır; ama köye geldiğinde yine eskisi gibi davranmaya, Ahmet Celal’den uzaklaşmaya ve köylü gibi davranmaya başlamıştır. Sert tavırları vardır. Önce Ahmet Celal’in yanında hizmet erliği yapmış, ona alışmıştır. Daha sonra ise köye gidip köylü gibi davranmıştır. Kısacası gittiği yere uyum göstermektedir.
Bekir Çavuş : Aslında tipik bir köylüdür. O da diğerleri gibi cahildir. Düşünce yapısı diğer köylülerle aynıdır. Ancak daha önce askerlik yapmış olması, Ahmet Celal’e biraz daha yakın olmasını sağlamıştır.
Emine : Romanda Türk kızını simgeler. Ahmet Celal’e yakinlik göstermiştir. İsmail ile evlenmiştir. Ahmet Celal ile evlenmemiştir; çünkü köylülerin etkisinde kalarak Ahmet Celal’i yaban olarak benimsemiştir.
Şeyh Yusuf : Her yıl belirli zamanlarda köye gelerek köylüleri düşünceleriyle etkilemiştir. Zehirli düşünceleriyle köylünün Ahmet Celal’e inanmasını engellemiştir.
Yazar Hakkında Bilgi
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yirminci yüzyıl edebiyatının büyük romancısı 27 Mart 1889’ da Kahire’ de doğdu. Ortaokul ikinci sınıfa kadar Manisa’da okudu.1903’te Izmir Lisesi’ne girdi. Sonra ailesiyle Mısır’a giderek Fransız Kolejine devam etti(1906-1908).Sonra Istanbul’a gelerek Fecr-i Ati Topluluğu’na katıldı. Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu’ya geçti. Aylık fikir dergisi “Kadro”yu çıkardı. Sırasıyla Tiran, Prag, Lahey ve Bern elçiliklerinde bulundu.
Emekliye ayrılınca verimli bir yazı hayatına başladı. Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu başkanlığı görevinde bulundu(1961-1965). Yazarlığını sürdürürken 13 Aralık 1974’te Ankara’da öldü. Yazar, eserlerinde Türk toplumunun, Tanzimat’tan Atatürk Türkiye’si dönemine kadar olan yaşantısı anlatan hikaye, makale ve romanlar yazmıştır.
Anlatımında kendine özgüdür. Yapıtlarında genellikle toplumun sorunları üzerine eğilir. Anadolucu, Atatürkçü, Devletçi ve laik bir dünya görüsü vardır. Romanlarında genellikle iç dünyaları zengin, kötümser, törelere bağlı karakterler vardır.
Yazarın Eserleri
Romanları
Kiralık Konak(1922), Nur Baba(1922),Hüküm Gecesi(1927),Sodom ve Gomore (1928),Yaban(1932),Ankara(1934),Bir Sürgün(1937),Panorama(1954)
Hikayeleri
Bir Serencam(1913),Rahmet(1922),Milli Savaş Hikayeleri(1947)
Makaleleri
Izmir’den Bursa’ya(H.Edip, F.Rıfkı, M.Asım ile,1922), Kadınlık ve Kadınlarımız(1923), Seçme Yazılar(1928), Ergenekon(2 cilt,1929)
Oyunları
Nirvana(1909), Veda(1909), Sağanak(1929), Mağara(1934)
Mensur Şiirleri
Erenlerin Bağından(1922), Okun Ucundan(1940)