Yeni doğum yapan annelerin yaklaşık ilk bir hafta içerisinde endişe duydukları ilk konu, bebeklerinin göz beyazı ve derilerinin sarı renkli bir durumda olmalarını gözlemlemeleridir. Yeni doğan sarılığı olarak adlandırılan bu durum yeni doğan bebeklerde meydana gelir.
Nedeni Nedir?
Yenidoğan sarılığına neden olan kanda kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) karaciğer tarafından parçalanması sonucu bilirubin adı verilen pigment maddesinin yüksek miktarda bulunmasıdır.
Bilirubin karaciğer tarafından vücuttan elimine edilir. Yeni doğanın karaciğeri, vücutta biriken bu sarılık maddesini vücuttan uzaklaştırması biraz zaman alır. Bu süre zarfında bilirubin maddesi vücutta birikir.
Yenidoğan Sarılık Türleri
Fizyolojik Sarılık
Sarılığın bazısı yenidoğanın hayatının genellikle 2. gününde meydana gelir. 4. ve 5. gün civarı sarılık zayıflar ve 1. hafta sonunda kaybolur. Teknik olarak bilirubin düzeyleri %10-16 mg arasındadır.
Patolojik Sarılık
Bilirubin, ilk hafta içinde vücutta % 17mg’dan çok yüksek ise bu tehlikeli bir durumdur ve patolojik sarılık olarak adlandırılır. Bu kadar fazla miktar bebeğin beyni için toksik olabilir ve kalıcı beyin hasarına yol açabilir.
Patolojik sarılık anne ile bebek arasındaki kan grubu, bebekteki bazı enfeksiyonlar yada karaciğerdeki bazı yapısal kusurlar nedeni ile de oluşabilir.
Prematüre Sarılık
Prematüre sarılık, çoğunlukla erken doğan bebeklerde oluşur. Çünkü erken doğan bebekte karaciğer tam olarak gelişmediğinden dolayı görevinin yapamaz ve bilirubin düzeylerinin kontrol altına alamaz.
Anne Sütü Sarılığı
Anne sütündeki belirli bir bileşik birkaç bebekte sarılığa neden olabilir. Genellikle 4. gün sonunda oluşur. Ancak bazen, yüksek seviyelere ulaşarak uzayabilir. Bu durumda emzirmeye 2 gün için ara verilir. Bu sayede beslenme sarılığı azalmaya başlar. Daha sonra tekrardan emzirmeye devam edilir.
Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Değerleri
Görülen sarılığın tedavi gerektirecek düzeyde olup olmadığını teşhis etmek oldukça önemlidir. Yenidoğan sarılığı bebeklerde çok sık rastlanılan bir rahatsızlıktır. Bebeğin doğduğu 2-3. günlerde görülür ve 7-10. günlerde kaybolur. Buna fizyolojik sarılık adı verilir.
Sarılık kandaki bilirubin seviyesinin artmasıyla gerçekleşir. Kandaki bilirubin seviyesi yeni doğmuş bebeklerde 1-2 mg/dl’dir. Bu değer 5 mg/dl’yi geçerse bebeğin vücudundaki sararmaları gözle görebiliriz.
Kandaki bilirubin değerinin artışına bağlı olarak sarılık tüm vücuda yayılır. Önce baş ve boyun bölgesi sararır. Daha sonar gövdenin üst bölümü ve alt kısmı sararır. Bilirubin miktarı 13-16 mg/dl arasında bir değere ulaşırsa sarılık kol ve bacaklarda da görülmeye başlar. En son 20 mg/dl olduğunda ise eller ve ayaklar sararır.
Yenidoğan bebekte sarılık gözle görülür bir değere ulaştığında bebek hemen bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Eğer sarılık ciddi boyutlara ulaşmışsa kan değişimi gerekebilmektedir.
Dikkat edilmesi gereken hususlar;
1. Bebeklerde sarılık doğumdan sonra 2-3. günlerde görülür. İlk gün görülen sarılık bir hastalık belirtisi olabilir.
2. Fizyolojik sarılık adı verilen yenidoğan sarılığı normalde 7-10 günde kaybolur.
3. Sarılık önce göz aklarında görülür. Ve değerine göre vücudun diğer organlarında görülür.
4. Sarılık ilk 24 saat içinde ortaya çıkmışsa vakit kaybetmeden hastaneye gidilmelidir.
5. Bebeğin sarılığı 2 haftadan fazla sürede geçmemişse yine bebeği hastaneye götürmek gerekir.
6. Anne sütü alan bebekler sarılığı daha kolay atmaktadırlar.
Tedavisi
Fizyolojik sarılık durumunda spesifik bir tedavi gereklidir. Bebekteki herhangi bir komplikasyon veya sarılıktaki ani bir artış izlenmelidir. Bebeği sadece sabah ve akşam yarım saat kadar güneşte bekletmek yeterlidir. Bebek çok fazla güneş ışığında ve uzun süre güneşte bekletilmemelidir. Bu durum bebeğinizin hızla susuz kalmasına ve aynı zamanda güneşte yanmasına yol açabilir.
Fototerapi
Bilirubin kolaylıkla floresan veya doğal ışık tarafından, suda çözünen türüne dönüştürülür ve bu, daha sonra bebek tarafından kolayca atılır. Bebeğin gözlerini ışıktan korumak için bez türü bir şey örtülebilir.
Kan Aktarımı (Değişimi)
Fototerapi tarafından kontrol edilmeyen aşırı durumlarda, bilirubin pigmenti yüksek kan, normal içeriğe sahip kan ile değiştirilir.