Kramplar hangi aylarda ortaya çıkmaya başlar?
Gebeliğin ikinci ve üçüncü üç aylık periyodunda özellikle de 6-7. aylarda görülmeye başlar ve gebelikte sık görülen yakınmalardandır. Bir ya da birden fazla kas demetinde birden görülebilen; kısa, bazı durumlarda 10 dakikaya varan kasılmalara kramp ismi verilir. Kas kramplarında kalsiyum, magnezyum ve potasyum gibi mineral eksiklikleri önemli yer teşkil eder.
Kramplar daha çok hangi bölgelerde görülür?
En çok bacaklarda olmak üzere kalça, bel ve karın kaslarında da kramplar oluşabilir. Kas krampları; ani başlayan ve kişiye oldukça fazla acı veren kas kasılmalarıdır. Kramp giren uzuv oldukça gergin ve dokunmaya karşı bile aşırı duyarlı olur. Gebeler dışında yoğun egzersiz yapanlar, şeker hastaları, diyaliz tedavisi gören böbrek hastaları ve kalp damar hastalığı olanlar da sıklıkla kramplardan şikayetçidirler. Gebelerde kramplar genellikle dinlenme pozisyonunda özellikle de yatakta ortaya çıkarlar.
Bu dönemde krampların görülme nedenleri nelerdir?
Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde bebeğin hızlı gelişme göstermesiyle bacaklara binen yükün artması, büyüyen uterusun toplardamar sisteminde yarattığı bası ve buna bağlı gelişen dolaşım problemleri(varisler), eskiye oranla fizik aktivitenin azalması ve kas yorgunluğunun kolaylaşması sonucu oluşurlar. Ayrıca kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerin kan düzeylerinin gebelikte kanın sulanmasına bağlı göreceli azalmaları ve beslenmede süt ve süt ürünlerinin yeterince tüketilmemesi dolayısıyla da kramplar oluşabilirler.
Krampları önlemenin ne gibi yolları vardır?
Kalsiyumdan zengin beslenme örneğin günde en az 2 bardak süt, bir kase yoğurt ve bol peynir yemek, egzersiz yapmak, masaj, bölgesel sıcak uygulamak ve istirahat etmek gibi önlemlerle krampların azalması hatta kaybolması mümkündür. Süt ve süt ürünlerinin yeterli miktarda tüketilmesi kalsiyum eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan krampları azaltmasına rağmen dolaşım yetmezliğine bağlı görülen krampları etkilemez. Bunların tedavisinde çok fazla ayakta durmamak, mümkün olan her zaman bacakları uzatarak dinlenmek fayda sağlar. Varislerin çok belirginleştiği, krampların yukarıdaki önlemlerle geçmediği hallerde hekim tavsiyesi ile varis çorapları kullanılabilir.
Benzer mekanizma ile dolaşımın bozulması sonucu bacaklarda şişlikler olabilir. Yüzde ve ellerde görülen şişlikler gebelikte tansiyon yükselmesi yani preeklampsinin belirtisi olabileceğinden böyle bir durumun varlığında mutlaka hekim kontrolü gerekir.
Krampların egzersiz veya masajlarla azalmaması durumunda doktorunuzun önerisiyle kullanacağınız kalsiyum ve magnezyum içeren ilaçlar yardımcı olabilir.
Kramplarda neler yapılabilir?
Kas krampı geçiren birine yapılabilecek en iyi yardım, öncelikle yardım eden kişinin sakin olmasıdır. Gerilen kasları nedeniyle dokunmaya karşı bile aşırı duyarlı olan hastaya nazik ve sabırlı davranmak, hastanın yapacağınız yardıma sabır göstermesinde önemlidir. Hastaya yardımcı olabileceğinizi söyleyin ve rahatlamasına yardımcı olun.
Hastayı düz bir zemine yatırın. Bir elinizle kramp girmiş ayağı diğer elinizle hastanın baldırını sıkıca kavrayın. Kramp giren ayağı yavaşça eski haline getirmeye çalışırken (yukarı doğru kaldırırken ) baldırına da hafifçe baskı uygulayın. Bu sayede bacak ile ayak arasında 90 derecelik bir açı oluşturmuş olacaksınız. Bir süre bu pozisyonda durduktan sonra hastanın ayağını ileri ve geriye yavaşça hareket ettirerek krampın azalmasına yardımcı olun.
Eğer sizin bacağınıza kramp girdi ise ve size yardım edecek biri yoksa, ayağa kalkıp, ellerinizi sert bir yere dayayın. Kramp giren bacağınızı bükmeden yerde kaydırabildiğiniz kadar geriye doğru kaydırın. Bu esnada diğer bacağınızı dizden bükebilirsiniz. Bir süre bacağınızı bu şekilde hareket ettirin. Son aşamaya geldiğinizde yani zorlandığınızda bacağınızı bu pozisyonda tutabildiğiniz kadar tutun. Diğer bacağınız ile de yaylanma hareketi yaparak kramp girmiş bacağınıza yardımcı olabilirsiniz.
Eğer deniz yada havuzda kramp girmiş ise yapabileceğiniz tek şey sakin olup, karaya doğru sırtüstü, kendinizi yormadan yüzmektir. Panik yapmanız en çok kendinize zarar verir. Eğer suyun içinde yanınızdaki arkadaşınıza kramp girdi ise siz suyun içinde arkadaşınızın bacağını ovalayarak ya da hafif vuruşlar yaparak rahatlatmaya çalışın. Krampların, kişiyi normalden daha fazla yorgun düşüreceği unutulmamalıdır. Bu nedenle krampta azalma olmuyorsa vakit kaybetmeden sırt üstü yüzerek karaya ulaşmaya çalışmak, yapılacak en doğru hareket olacaktır.
Kramplardan uzak durmak için aşırı sıcak günlerde sıvı tüketimimize önem vermeliyiz. Yaz günlerinde normalden daha hızlı sıvı kaybedeceğinizden, bu dönemlerde daha fazla su, ayran ve meyve suyu tüketmelisiniz. Gebelik döneminde tüketilen su ve süt miktarına özen gösteriniz.
Hamilelikte krampların bebek ve anne açısından olumsuz yanları var mıdır?
Direk olarak kramp oluşumunun bebeğe zararlı bir etkisi yoktur ancak özellikle beslenmede kalsiyum ve magnezyum eksikliğine bağlı oluşan kramplar dolaylı olarak bebeği etkileyebilir. Dengesiz beslenme erken doğum ve gelişme geriliğine neden olabilir. Kramp esnasında annenin yaşadığı gerginlik ve stres de bebeğe yansıyabilir.
Hamilelikte kramplar hakkında başka eklemek istediğiniz bilgiler var mı?
Kramplar gebelikte sık görülen yakınmalardan biridir. Kalsiyum ve magnezyum içeren gıdalardan bolca tüketmek veya gerekirse ilaç desteği almak, dengeli beslenmek, düzenli egzersiz veya yürüyüş yapmak, basıya bağlı varis oluşumunu azaltmak için uzun süre ayakta kalmamak veya dinlenirken ayakları yüksekte tutmak, gerekirse varis çorabı giymek gibi önlemlere dikkat edilmelidir. Hamile eğitimi ve egzersizlerinin hatta yoganın da gebelikteki krampları önlemede olumlu katkıları büyüktür.